جایگاه اندیشه ذوق تأله در نگاه ملاصدرای متقدم و متأخر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

صدرالمتالهین در آغازین دوره های تفکر فلسفی اش متأثر از محقق دوانی است. کتاب مبدأ و معاد او شاهدی بر این تأثیر است. او ابتدای بخش مبدأ این کتاب را مطابق با اندیشه اصالت ماهیت و ذوق تأله  نگاشته است. این مقاله در نظر دارد در چهار محوراصلی نظریة ذوق تأله را در کتاب مبدأ و معاد صدرا نشان دهد. توحید واجب الوجود و نحوة مواجهه با شبهة ابن کمونه، نحوة موجودیت واجب و ممکنات، چگونگی انتزاع مفهوم واحد از امور متخالف از جمله محورهای مذکور است. مقایسه گام به گام عبارات صدرالمتألهین و محقق دوانی در بحث توحید واجب الوجود به خوبی نشان می دهد که صدرا هم در خود نظریة ذوق تأله و هم در بیان مقدمات آن تا چه اندازه از محقق دوانی بهره برده است. جالب اینجا ست که شارحان و مترجمان کتاب مبدأ و معاد، هیچ یک نه از این تأثیر پذیری سخن گفته­اند و نه از اینکه صدر المتألهین در زمان نگارش این کتاب، فیلسوفی ذوق التأله بوده است سخنی به میان آورده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of Tasting (Esoteric) Theosophy in the Early and Later Mulla Sadra’s Thoughts

نویسندگان [English]

  • Mortaza Tabatabaeian Nimavard 1
  • Seyyed Mahdi Imami Jomeh 2
  • Nafiseh Ahl Sarmadi 3
1
2
3
چکیده [English]

Mulla Sadra was greatly influenced by Allamah Davani during his early years of thought. The Al-Mabda’ wa Al-Ma‘ad , “the Beginning and the End” is a witness of this impact. Mulla Sadra has written the first section of the book according to principality of the quiddity and tasting theosophy. The present paper proposes to demonstrate the theory of tasting theosophy through four basic axes in Mulla Sadra’s al-Mabda’ wa’l-ma‘ad. oneness of the necessary being and the way of confronting the Ibn Kammuna doubt or the paradox of multiple necessary beings, entity of the necessary and the possibilities, along with abstracting a single concept from contradictory affairs are some of the principles which mentioned above. A systematic comparison between Mulla Sadra and Allamah Davani’s views on the unity of the necessary existence reveals that Sadra has been influenced by Allamah Davani in the theory of tasting theosophy and expressing its preliminaries. Interestingly, none of the interpreters and translators of the al-Mabda’ Wa’l-Ma‘ad, have mentioned this influence. They all have neglected the fact that, Mulla Sadra at the time of writing the book, was believing in the tasting theosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • al-Mabda’ wa’l-Ma‘ad
  • Tasting Theosophy
  • Principality of Quiddity
  • Mulla Sadra
  • Allamah Davani
جوادی آملی، عبد الله، (1368)، شرح حکمت متعالیه شرح اسفار اربعه، 4 جلد، انتشارات الزهراء.
 ----------، (1386)، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، قم: اسراء.
دوانی، محمد بن اسعد، (1381)، سبع رسائل، تحقیق و تعلیق: احمد تویسرکانی، تهران: میراث مکتوب.
----------------، (1411)، شواکل الحور فى شرح هیاکل النور، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
ذبیحی، محمد، (1380)، ترجمه و شرح بخش نخست: مبدأ و معاد صدرالدین شیرازی، قم: دانشگاه قم، انتشارات اشراق.
صدر الدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، 9 جلد، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1381)، ترجمه مبدأ و معاد صدرالدین شیرازی: احمدبن محمد الحسینی اردکانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، (1354) المبدأ و المعاد، تهران:‏ انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم‏، (1422)، شرح الهدایة الأثیریة، بیروت‏: مؤسسة التاریخ العربی‏.
میر محمد باقر الداماد، (1374)، نبراس الضیاء و تسواء السواء فى شرح باب البداء و اثبات جدوى الدعاء، تصحیح و تحقیق: حامد ناجى اصفهانى‏، قم- تهران‏: هجرت و میراث مکتوب‏.
میر محمد باقر الداماد، (1385)، مصنفات میر داماد، 2 جلد، تهران‏: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏.