بازخوانی نسبت مثل افلاطون و ارباب انواع شیخ اشراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌رغم آن که شیخ اشراق به سبب باور به ارباب انواع یا عقول عرضی، فیلسوفی افلاطونی در جهان اسلام محسوب می‌شود، مقایسة نظریة مثل در اندیشة افلاطون با نظریة رب‌النوع‌ها در حکمت اشراق حکایت از آن دارد که، در عین برخی شباهت‌های کلی، تفاوت‌هایی نیز میان این دو فیلسوف در خصوص مبادی عالی اشیا وجود دارد. در جستار حاضر ضمن تبیین مقصود این دو فیلسوف از مثل و ارباب انواع به مقایسة این دو نظر پرداخته‌ایم و به چند مورد از شباهت‌ها و اختلافات ایشان در این خصوص اشاره خواهیم کرد. همچنین، به عنوان یکی از موضوعات اصلی مورد بحث در این جستار، به مقایسة نظر این دو فیلسوف در باب مثل و ارباب انواع، از دو منظر هستی شناسی و معرفت شناسی، خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reconsideration of the Relation between Plato’s Forms and Suhrawardi's Archetypes

نویسندگان [English]

  • Mohammad Anbarsouz 1
  • Abbas Javareshkian 2
1 Ph.D candidate at Tabriz university
2 Associate Professor at Ferdowsi university of Mashhad
چکیده [English]

   Granting Suhrawardi, because of his belief in archetypes, is a Platonic philosopher in the Islamic world, but comparing the theory of forms in Plato with the theory of archetypes in the illuminative philosophy, suggests that, there are some general similarities and differences as well between the two philosophers, particularly on the higher principles of the things. In the present research, in addition to explain the core ideas of the two philosophers about the forms and the archetypes, we are going to compare their ideas indicating that there is some dissimilarity between the two on this issue. In the end, as the main claim of this paper, we will be led to the conclusion that the fundamental distinctions between the platonic and the forms of Suhrawardi, is the dissimilarity between the contexts of their projects, meaning that the aim of Plato's theory arises from the epistemological concerns, whereas Suhrawardi’s respects concentrated on the ontological issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forms
  • Archetypes
  • Knowledge
  • being
  • Transversal Intellects
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1383، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، حکمت
- ابن‌سینا، 1380ه.ق، الهیات شفا، تدوین توسط محمد یوسف موسی, سلیمان دنیا و سعید زاید، قاهره، وزارت فرهنگ مصر
- استیس، والتر ترنس، 1386، تاریخ انتقادی فلسفه یونان، ترجمه یوسف شاقول، قم، انتشارات دانشگاه مفید
- افشار کرمانی، عزیز الله، 1388، طلوع فلسفهی اشراق، تهران، همشهری
- افلاطون،1380، دوره آثار، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی
- اکبری، فتحعلی، 1387، درآمدی بر فلسفهی اشراق، آبادان، پرسش
- امین‌رضوی، مهدی، 1391، سهروردی و مکتب اشراق، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران، مرکز
- بورمان، کارل، 1375، افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، طرح نو
- پورنامداریان، تقی، 1388، عالم مثل افلاطون، ناخودآگاه جمعی یونگ و عالم دل مولوی، پژوهشنامه فرهنگ و ادب، 52-68
- جوادی آملی، عبدالله، 1375، رحیق مختوم، تدوین توسط حمید پارسانیا، قم، اسراء
- جوارشکیان، عباس، 1380، توانمندیهای تلقی نوری از وجود و مدل هستنی شناسی اشراقی، مجموعه مقالات نخستین کنگره بین المللی شیخ شهاب الدین سهروردی، 72-103
- خالقیان، فضل الله، 1381، نگرش مجدد به نظریه مثل، خردنامه صدرا، 30-43
- دورانت، ویل، 1387، تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب، تهران، علمی و فرهنگی
- ذبیحی، محمد، 1392، داوریها، شناخت شناسی و نظام نوری در فلسفه اشراق، تهران، سمت
- راسل، برتراند، 1355، مسائل فلسفه، ترجمه منوچهر بزرگمهر، تهران، خوارزمی
- رضایی، مرتضی، و یدالله یزدان پناه، 1389، مثل در نگاه شیخ اشراق و تطبیق اجمالی آن با اندیشهی افلاطون، معرفت فلسفی 131-165
- زمانی، محمود، 1380، مثل افلاطونی و جایگاه معرفت شناختی آن، خردنامه صدرا، 50-59
- سهروردی، شیخ شهاب الدین، 1385، المشارع و المطارحات (راهها و گقتگوها)، ترجمه سید صدرالدین طاهری، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
- سهروردی، شیخ شهاب ‌الدین، 1388، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تدوین توسط هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی
- فتحی، حسن، 1385، اصطلاحات مورد استفاده افلاطون در باب نظریه مثل، فصلنامه علامه، 173-182
- فتحی، حسن، 1386، آیا افلاطون مرتبه ی عالم محسوس را پایین آورده است؟، مجله علمی-پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 119-128
- کاپلستون، فردریک، 1385، تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه جلال الدین مجتبوی، تهران، علمی و فرهنگی
- کربن، هانری، 1382، روابط حکمت اشراق و فلسفهی ایران باستان، تدوین توسط عبدالمحمد روح بخشان، تهران، اساطیر
- کربن، هانری، 1372، عالم مثال، نامه فرهنگ، 54-65
- BIBLIOGRAPHY  \l 1065  کمالی زاده، طاهره، 1390، بررسی مراتب شهود در معرفت شناسی اشراقی، مجله فلسفه و کلام اسلامی، 93-113
- گاتری، دبلیو کی سی، 1389، فیلسوفان یونان باستان از طالس تا ارسطو، ترجمه حسن فتحی، تهران، علم
- گمپرتس، تئودور، 1375، متفکران یونانی، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی
- لاجوردی، فاطمه، 1383، مینو و گیتی و مراتب وجود در فلسفه اشراق، برهان و عرفان، 119-148
- محمدی، مقصود، 1376، بررسی مثل افلاطونی در فلسفه اسلامی بر مبنای حکمت متعالیه، خردنامه صدرا، 47-59
- معلمی، حسن، 1387، فلسفه اشراق، تهران، سمت
- مگی، براین، 1385، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی
- موحد، صمد، 1384، نگاهی به سرچشمههای حکمت اشراق و مفهومهای بنیادی آن، تهران، طهوری
موسوی نژاد، نفیسه سادات، 1384، جایگاه وجود شناختی و معرفت شناختی عقول عرضیه در فلسفه اشراق، خردنامه صدرا، 62-67
- والبریج، جان، 1375، قطب الدین شیرازی و علم الانوار در فلسفهی اسلامی، ترجمه جواد قاسمی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی
- یزدان‌پناه، سید یدالله، 1389، حکمت اشراق، تدوین توسط مهدی علی‌پور، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
- یگر، ورنر، 1376، پایدیا، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی
- Dancy, R. M; 2009; "Platonic Difiitions and Forms"; Edited by Hugh. H. Benson; A Companion to Plato (wiley-blackwell) 70-84
- Gill, Mary Louise; 2009; "Problems for Forms"; Edited by Hugh H. Benson; A Companion to Plato (Wiley-Blackwell) 184-198
- Gosling, J. C. B; 1973; Plato; Londen; Routledge
- Maravcsik, Iulius; 2000; Plato and Platonism; Massachusetts; Blackwell
- Penner, Terry; 2009; "The Forms and Sciences in Socrates and Plato"; Edited by Hugh. H. Benson; A Companion to Plato (Wiley-Blackwell) 165-183
- Petterson, Richard; 1998; "On the Eternality of Platonic Forms"; Edited by icholas D. Smith; Plato, Critical Assessments; (routledge) 2: 142-160
- Preus, Anthony; 2007; Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy; Toronto; Scarecrow
- Vlastos, Gregory; 1998; "Degreess of Reality in Plato"; Edited by Nicholas D. Smith; Plato, Critical Assessments (Routledge) 2: 219-234