تحلیل مبانی متافیزیکی ملاصدرا در ابطال تناسخ مُلکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

تناسخ یکی از نظریه­های رقیب معاد است. این عقیده در طول تاریخ با اشکال و اطوار متنوع مطرح بوده است. ملاصدرا با استناد به مبانی هستی­شناختی و انسان­شناختی خود نخست به مفهوم­سازی دربارة تناسخ پرداخته است و به مفاهیمی چون تناسخ باطل و تناسخ حق می­رسد؛ تناسخ باطل همان تناسخ مُلکی و تناسخ حق، تناسخ ملکوتی است و سپس با تکیه بر نگرش وجودی­اش، تناسخ مُلکی را ابطال و تناسخ ملکوتی را اثبات می­کند. سؤال اصلی این جستار این است: ملاصدرا چگونه تناسخ مُلکی را ابطال کرد؟ و نتیجة بحث عبارت است از اینکه ملاصدرا بر پایة مبانی هستی­شناختی مثل اصالت وجود، وحدت تشکیکی، اشتداد، تضعف و مبانی انسان­شناختی همانند حدوث جسمانی نفس و بقای روحانی آن به ابطال تناسخ مُلکی می­پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Survey of Mulla Sadra’s Metaphysical Principles on Disapproving Terrestrial Reincarnation

نویسنده [English]

  • Zahra Kashaniha
Assistant professor of Shahid Rajaee teacher training University
چکیده [English]

Reincarnation is regarded as contradiction to resurrection in Islamic philosophy which interpreted in the various forms. Mulla Sadra on the basis of his own ontology and anthropology primarily has conceptualized the reincarnation and finally eventuate to classify that to a true and wrong reincarnation. The wrong one is terrestrial and the true is celestial. By his ontological approach, Mulla Sadra denied terrestrial reincarnation approving the divine one. The main question at this paper is: how has Mulla Sadra avoided approving the terrestrial reincarnation? As a result, he depending on ontological elements such as principality and gradational unity of being, anthropological theories like corporeal origination of the soul and its spiritual duration, has refused the reincarnation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reincarnation
  • Celestial Reincarnation
  • Terrestrial Reincarnation
  • Substantial Motion
  • Mulla Sadra

مراجع

ابن سینا، حسین­بن عبدالله، (1404)، الشفاء (المنطق)، قم، مکتبة آیة الله المرعشى‏.
آشتیانی، جلال الدین‌، (1379)، شرح بر زادالمسافر ملاصدرا، تهران، امیرکبیر.
بستنانی، بطرس، )بی­تا(، دایرۀ المعارف، بیروت.
بهمنیار بن مرزبان، (1375)، التحصیل، تهران، دانشگاه تهران.
حسینی اردکانی، احمد، (1375)، مرآت الاکوان، چاپ اول، تهران، میراث مکتوب.
حکمت، نصرالله، (1389)، متافیزیک ابن سینا، تهران، الهام.
راغب اصفهانی، حسین­بن محمد، (1383)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی، تهران، مکتبۀ المرتضویۀ لاحیاء الآثار.
الشرتونی، اللبنانی، (1416)، اقرب الموارد، تهران، دار الاسوۀ.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1990/ 1410، 1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعۀالعقلیۀ، ج 1-9، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1360)، الشواهد الربوبیه، مشهد، مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1362)، مبدأ و معاد، ترجمۀ احمد حسینی اردکانی، تهران ، مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1363الف)، المشاعر، تهران، کتابخانۀ طهوری.
صدرالدین شیرازی، محمد، (1363 ب)، مفاتیح الغیب، با تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تهران: مؤسسه  تحقیقات و مطالعات فرهنگی،
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی، تحقیق: حامد ناجی، تهران، حکمت.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (ملاصدرا)، (1387)، المظاهر الالهیة فى اسرار العلوم الکمالیة، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
عبودیت، عبدالرسول، (1392)، خطوط کلی حکمت متعالیه، قم، مؤسسۀ امام خمینی (ره) و انتشارات سمت.
عبودیت، عبدالرسول، (1387)، نظام حکمت صدرایی، تشکیک در وجود، قم، مؤسسۀ امام خمینی (ره).
فیاضی، غلامرضا، (1390)، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، تحقیق و نگارش: حسینعلی شیدان شید، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.
مصطفوی، حسن، (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معلمی، حسن، (1387)، حکمت متعالیه، قم، مرکز نشر هاجر.
پژوهش های هستی شناختی
دوره 4، شماره 8
اسفند 1394
صفحه 95-106

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار