مسألۀ اتحاد عاقل و معقول در چنبرۀ تعالیِ تفکرِ سینوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور

2 دانشگاه فردوسی

چکیده

مسألۀ اتحاد عاقل و معقول یکی از مسائل مهم و بحث­انگیز در طول تاریخ تفکر فلسفی بوده است که برخی از در انکار و برخی از سر اقبال بر آن وارد شده­اند. ابن سینا از کسانی است که دو نگاه به این مسأله داشته است و از یکی به اثبات آن پرداخته است و از نگاه دیگر به انکار آن. حال آنچه مطرح می­گردد این است که آیا در آرا این فیلسوف بزرگ تذبذب و تناقض وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال، پاسخ­های گوناگونی ارائه شده است. آنچه نگارنده بر آن است این است که با تفکیک این دو نگاه به مسأله، تناقض مورد توهم برطرف می­گردد. این دو نگاه یکی نگاه مشایی به مسأله و دیگری نگاه متعالی به آن است. نگارنده به «تعالی در تفکر سینوی» قائل بوده و بر آن است که در گذار شیخ از تفکر مشایی به تفکر متعالیه، نگاه ابن سینا به مسائل تعالی یافته است. یکی از این موارد مسألۀ اتحاد عاقل و معقول است. در این مقاله شواهدی از آثار ابن سینا بر این مطلب ارائه شده  و شیخ از قائلان به اتحاد عاقل و معقول تلقی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Problem of Union of Intelligent and Intelligible in Avicenna’s Transcendental Thought

نویسندگان [English]

  • Mostafaa Moemeni 1
  • Alireza Kohansal 2
  • Seyyed Mortaza Hoseini Shahroudi 2
1 Payam Nour university
2 , Ferdowsi university
چکیده [English]

Unity of intelligent and intelligible has been one of the significant and controversial issues during history of philosophical thought, some have denied it and some has admitted. Two approaches can be found in Avicenna’s works, one is against and another is proponent. The big question is” has Avicenna’s thought been bewildered and contradicted?”  There are many responses to this question. According to the authors, we need to distinguish his outline into two vertical approaches and then the formal contradiction will be perished. We must make a distinction between his peripatetic and transcendental viewpoint. Accordingly, his thought has developed from peripatetic to transcendental philosophy and his approach to this subject has completely changed. In this research, many evidences have been presented to show that Avicenna has been proponent of identity of intelligent and intelligible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Union of Intelligent and Intelligible
  • Avicenna’s Transcendental Thought

مراجع

ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1404)، التعلیقات، قم ، مکتبۀ الاعلام الاسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1362)،النجاۀ من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمد تقی دانش­پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1363)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبداللّه‏ نورانی، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی، دانشگاه مگ گیل با همکاری دانشگاه تهران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1371)، المباحثات، قم ، بیدار.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1375)، کتاب النفس، تحقیق استاد حسن­زادة آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1376)، الهیات شفا، تحقیق استاد حسن­زادة آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1400ق)، مجموعه رسائل، قم، بیدار.
اسفراینی نیشابوری، فخرالدین، (1383)، شرح کتاب النجاۀ، تهران، انجمن آثار مفاخر فرهنگی.
آشتیانی، سید جلال­الدین، (1378)، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی.
حائری یزدی، مهدی، (1361)، کاوش­های عقل نظری، تهران، امیرکبیر.
حائری یزدی، مهدی، (1384)، جستارهای فلسفی، به اهتمام عبدالله نصری، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
حسن­زادۀ آملی، حسن، (1386)، دروس شرح اشارات و تنبیهات، نمط سوم، قم، آیت اشراق.
حسن­زادۀ آملی، حسن، (1404ق)، دروس اتحاد عاقل و معقول، تهران، حکمت.
حکمت، نصرالله، (1389)، متافیزیک ابن سینا، تهران، الهام.
دیبا، حسین، (1382)، نگرشی نوین به مسألۀ اتحاد عاقل و معقول، قم، مؤسسۀ آموزشی امام خمینی (ره).
سعیدی مهر، محمد، (1385)، ابن سینا و مسألۀ اتحاد عاقل و معقول، یک معمای تاریخی، نشریۀ انجمن معارف اسلامی.
سهروردی، شهاب الدین، (1382)، مجموعه مصنفات، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگی.
طوسی، خواجه نصیرالدین، (1379ق)، شرح اشارات، تهران، مطبعۀ حیدری.
علیزاده، بیوک، (1381)، «مبانی نظریۀ اتحاد عاقل و معقول»، پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 17.
فیاض صابری، عزیزالله، (1380)، علم و عالم و معلوم، مشهد، مؤلف.
کربن، هانری، (1387)، ابن سینا و تمثیل عرفانی، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران، جامی.
مصباح یزدی، محمد تقی، (1365)، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
مصطفوی، زهرا، (1383)، «مقایسۀ نگرش صدرالمتألهین و ابن سینا در مسألۀ اتحاد عاقل به معقول»، خردنامۀ صدرا شمارۀ27.
مطهری، مرتضی، (1383)، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
ملاصدرا، (1361)، المشاعر، تهران، کتابخانۀ طهوری.
ملاصدرا، (1362)، مفاتیح الغیب، تحقیق محمد خواجوی، تهران، مولی.
ملاصدرا، (1981)، اسفار اربعه، بیروت، مرکز احیاء التراث العربی.
ملاصدرا، (1387)، رسالۀ اتحاد عاقل و معقول، تصحیح بیوک علیزاده، تهران،  بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
نائیجی، محمدحسین، (1387)، ترجمه و شرح کتاب النفس ابن سینا، قم، مؤسسۀ پژوهشی امام خمینی (ره).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار