تحلیل سیستمی مواجهة وجودی آدمی با خدا در فلسفة ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

10.22061/orj.2021.1506

چکیده

ملاصدرا در آثارش از دو تلقی از خدا سخن می­گوید: خدای مطلق و جامع اسما و خدای متجلی با اسم خاص برای هر انسانی. تلقی دوم از خدا، به نظر ملاصدرا بت مفهومی است. پرسشی که در این موضع مطرح می­شود به این قرار است: میان خدای مطلق و جامع اسما و خدای متجلی با اسم خاص برای هر انسانی، فاصله­ای وجود دارد. این فاصله را چه چیزی پر می­کند؟ و ملاصدرا برای اینکه با خدای رهای از هر تعین و قیدی مواجه شویم چه راهکار یا راهکارهایی ارائه می­کند؟ دستاوردهای این پژوهش به این قرار است: 1. ملاصدرا در مواضعی تحلیل خدای رهای از هر قید و خدای حاضر در هر موطن  و مواجهة با او را در طور عقل می­داند و عقل را عهده دار پر کردن فاصلة یاد شده می­داند نه طور ورای طور عقل را؛ 2. همچنین، از نظر او، در مواضعی کشف و در مواردی، انسان کامل فاصلة مذکور را پر می­کند و در پرتو انسان کامل و اقتدا به او هر انسانی می­تواند با خدای جامع اسما و خدای جامع «تعالی و حضور» در جهان روبرو شود؛ 3. در تحلیل شبکه­ای مواجهة آدمی با خدا می­توان گفت: موقعیت وجودی فرادست، زمینه را برای کشف آماده می­کند و کشف نیز در مرحلة بعد سبب ارتقای موقعیت وجودی می­شود اما آنچه تمام کنندة شبکه­ای از روابط و مؤلفه­هاست انسان کامل است؛ 4. ملاصدرا در مواضعی به امتناع مواجهة با ذات الهی باور دارد و در موضع مقابل، از شناخت ذات الهی سخن می­گوید. نگارنده بر این عقیده است که: موضع دوم او قرائن و شواهد مؤید محکمی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Systematic Analysis of Man's Existential Encounter with God in Mulla Sadra's Philosophy

نویسنده [English]

  • Abdollah Salavati
Associate professor in Shahid Rajaee Teacher Training University
چکیده [English]

Mulla Sadra speaks of two interpretations of God: The Absolute and Comprehensive God of Names and the Manifest God with a specific name for each human being. The second view of God, according to Mulla Sadra, is a conceptual idol. The question that arises in this position is this: there is a gap between the absolute and all-encompassing God of names and the God who manifests with a specific name for each human being. What fills this gap? And what solution or solutions does Mulla Sadra offer in order to face a God free from any determination? The achievements of this research are as follows: In some positions, Mulla Sadra considers the analysis of God free from any determination and encounter with him in the intellect and considers the intellect to be responsible for filling the mentioned distance and not the position beyond the intellect; 2. Also, in his view, in positions of intuition and in some cases, the perfect man fills the mentioned distance, and in the light of the perfect man and following him, every human being can face the all-encompassing God of names and the all-encompassing God of "transcendence and presence" in the world. ; 3. In the analysis of the networks of human encounter with God, it can be said that the transcendental existential position prepares the ground for intuition, and the intuition in the next stage promotes the existential position, but what completes a network of relationships and components is the perfect human being.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • Attributes
  • Perfect Man
  • Intuition
  • Existential Encounter
  • Mulla Sadra