چیستی شخصیت در نظام فلسفی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه زنجان

2 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه زنجان

10.22061/orj.2020.1505

چکیده

این پژوهش در صدد بررسی دیدگاه ملاصدرای متأله، پیرامون چیستی شخصیت است؛ این مهم، با نگرشی نو بر مباحث علم النفس صدرایی و با ابتناء بر مبانی عام فلسفی ایشان، نظیر«اصالت وجود»، «تشکیک در مراتب وجود» و... امکان­پذیر می­گردد. پرسش اساسی این مقاله عبارت است از اینکه: ملاصدرا بر اساس نظام فلسفی خود، چیستی شخصیت را چگونه تبیین می­کند؟ در این راستا، با بهره­گیری از روش توصیفی – تحلیلی، پس از إحصاء و استخراجِ مؤلفه­های شخصیت از آثار ملاصدرا، مدل شخصیت فلسفی – اخلاقیِ ملاصدرا، به عنوان اولین مدل شخصیت فلسفی در حوزۀ فلسفه­ی اسلامی، تبیین و ارائه می­گردد. دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: ارائۀ مدل شخصیت وجودی انسان، در نموداری طولی در سه مرتبه: فطرت­­عام (به عنوان عامل زمینه­ساز شخصیت)؛ شخصیت غیرارادیِ­ پایه؛ و شخصیت ارادیِ خاص. دو مرتبۀ نخست، عمدتاً زمینه­سازِ مرتبۀ اصلیِ شخصیت محسوب می­شوند؛ آنچه شاکلۀ شخصیت ارادی انسان را می­سازد، ملکاتِ غالب و مکتسبۀ آدمی است؛ این مرتبه از شخصیت، مبنای ادراکات، اعمال، افکار و نیات انسان در این دنیا و معیار تعلق ثواب و عقاب و نیز خلودِ در جنت و نار در نشأه بعدی بوده و حقیقت شخصیت انسان صدرایی مبتنی بر آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

What is personality in Mulla Sadra's philosophical system?

نویسندگان [English]

  • maryam ahmadi 1
  • Sahar Kavandi 2
  • Mohsen Jahed 2
1 Visiting Lecturer, Faculty of Humanities, Zanjan University
2 Zanjan University
چکیده [English]

This study seeks to examine Mollasadra's perspective on the nature of personality; This is made possible by a new approach to Sadrian soul discourse and by basing on their general philosophical foundations, such as the "originality of existence", the "rationalization of existence" and ... The main question of this article is: How does Mulla Sadra explain her personality based on her philosophical system? In this regard, using the descriptive-analytical method, after summarizing and extracting the personality components from Mulla Sadra's works, Mulla Sadra's Philosophical-Ethical Personality Model as the first model of philosophical personality in the field of Islamic philosophy, is explained And it is provided. The results of this study are: To present a model of human existential personality in a longitudinal graph three times: General (as a factor in personality formation); Non-voluntary personality; and special voluntary personality. The first two levels are mainly the basic level of personality; What constitutes the shackle of the voluntary personality of man is the dominant and contemplative property of man; This rank of personality is the basis of human perceptions, actions, thoughts and intentions in this world and the criterion of belonging to the eagle and eagle, And also Khaddat in Janet and Narr is next in line, and the truth of the human personality is based on it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Personality
  • Innate Personality
  • Nonvolatile Personality
  • Special Voluntary Personality