ضرورت، امکان یا امتناع حرکت در جوهر از نگاه ابن سینا و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دکتری فلسفه و کلام، دانشگاه اصفهان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی

2 دانش آموخته، کارشناس ارشد فلسفۀ اسلامی، حوزۀ مجتهدۀ امین اصفهان

چکیده

ابن سینا به پیروی از ارسطو به بحث حرکت پرداخت و حرکت در برخی مقولات عرضی را اثبات کرده است. ملاصدرا نیز با بررسی عمیق در مباحث حرکت، به پذیرش حرکت در تمام مقولات معتقد است او ضمن پاسخ به اشکالات مطرح در باب حرکت جوهری، برای نخستین بار در تاریخ فلسفه، با استمداد از مبانی وجود شناسی، حرکت در مقوله جوهر را به اثبات رسانید. و به حل بسیاری از مسایل فلسفی دست یافت.
این مقاله، در پاسخ به این پرسش است که چگونه ضرورت و امتناع در یک گزاره امکان جمع دارد؟ چرا حرکت جوهری از نگاه این سینا امتناع و از نگاه ملاصدرا ضرورت دارد؟ با تحلیل دقیق هر دو دیدگاه، به این نتیجه دست یافتیم که با در نظر گرفتن مبانی و پیش فرض های فلسفی و وجود شناسی، اذعان به نظریه حرکت جوهری در آراء فیلسوفان پیش از ملاصدرا بویژه ابن سینا نیز وجود دارد.اما در اثر آمیخته شدن بحث انقلاب در ماهیت با حرکت در وجود و یا عدم وضوح چگونگی حرکت در جوهر، دوگانه انگاری میان دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا رخ داده است. اما باتوجه به دو رویکرد و این که صور جواهر می تواند حافظ وحدت موضوع باشد یا نه؟ به این نتیجه رسیدیم که حرکت جوهری در نگاه ابن سینا نیز ممکن است و نه ممتنع.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The necessity, impossibility or possibility of substantial movement from the viewpoint of Ibn Sina and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • JAFAR SHANAZARI 1
  • Marziyeh Hadi 2
1 moaven
2
چکیده [English]

The category of motion is one of the most important philosophical and scientific issues has been studied in philosophical ontology from Aristotle until now. Ibn Sina has also discussed movement and has proved movement in some accidental categories. But he is recognized as denier of  substantial movement. Mulla Sadra also accepts  the motion in all categories ,and while responding to the problems about substantial movement, for the first time in the history of philosophy, he proved the movement in essence by applying his ontological foundations.
This article answers the question of how necessity and impossibility can be gathered in one proposition. Why does Ibn Sina believe in impossibility of substantial movement and it is necessary for Mulla Sadra? By qualitative content analysis of both views, we have come to the conclusion that given the philosophical foundations and ontological presuppositions, there is an acknowledgment of the theory of substantial movement in the views of philosophers before Mulla Sadra, in particular IbnSina. But due to the intertwining of the discussion of transformation in quiddity with the movement in the existence or ambiguity in quality of substantial movement, there is a dualism between Ibn Sina's and Mulla Sadra's views. But given these two approaches and whether essential forms can safeguard the unity of the matter or not? We came to the conclusion that  in Ibn Sina's view, substantial movement is possible, not impossible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Necessity
  • Imossibility
  • Possibility
  • Motion
  • Substance
  • Ibn Sina
  • Mulla Sadra