تحلیل رابطه کمال مدرَک و ادراک لذت در نظر ابن‌سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

در میان مباحث پیچیدة نفس، تقریرات ابن‌سینا در مورد لذت اندک اما قابل توجه است. از نظر او لذت از کیفیات نفس و بدیهیات است، از همین رو ابن‌سینا تلاش کرده است به جای تعریف ماهوی لذت، از ابهام آن بزداید و آن را فقط توضیح دهد. او لذت را ادراک امر ملائم با قوة مدرکه می‌داند. ملائم از نظر او کمال و خیر قوة مدرکه یا فعل خاص آن است. ابن‌سینا در تبیین فرآیند لذت از کمال و خیر دیگری نیز سخن به میان آورده است. او کمال و خیر مدرَک را نیز موجب ادراک لذت عنوان کرده است. حال مسئله‌ این است که این دو کمال (کمال مدرَک و کمال قوة مدرِکه) در فرآیند ادراک لذت چه جایگاهی دارند و به طور کلی چه رابطه میان این دو وجود دارد. برای پاسخ به این سوال، متون ابن‌سینا در مورد لذت جمع‌آوری شده است. سپس با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر دیگر نظریاتش لذت در اندیشة او تحلیل و بررسی شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که این دو کمال در واقع دو شرط تحقق لذت‌اند که تحقق کمال مدرَک برای ادراک لذت لازم است اما حصول آن ضرورتاً باعث ادراک لذت نمی‌شود. شرط دوم کمال قوة مدرکه یا ملائمت است که به محض تحقق آن، لذت ادراک می‌شود. البته تحقق کمال دوم مشروط به ادراک کمال اول است. به نظر می‌رسد تفکیک این دو کمال در مباحث زیبایی‌شناسی کاربردی قابل توجه داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the relationship between the perfection of object perceived and the perception of pleasure in the thought of Ibn Sina

نویسنده [English]

  • Mahdi Bahrami
The University of Religions & Denominations
چکیده [English]

Among a complicated issue of the soul in the works of Ibn Sina, texts of pleasure in his works are very less but considerable. In his view, the pleasure is one of the mental qualities of the human soul and a self-evident issue and it's conceptual is present perception. Therefore, he did not try to define it but explained. The pleasure perception in Ibn Sina’s thought is Molaem perception and it is a perfection and goodness of a perceptive faculty of the soul. On the other hand, perfection and goodness in the process of pleasure perception in some of Ibn Sina's texts has another aspect or concept that belongs to the object that is perceived. However, the question is that what is the position of these two perfections and goodnesses in a process of pleasure perception and generally what is the relationship between these two perfections. In this research for the accurate understanding of pleasure in the thought of Ibn Sina the issue of pleasure in his books is interpreted and analyzed. After that for getting accurately explanation of the pleasure, all his texts of pleasure by the analytical-philosophical method are analyzed. The analysis of them demonstrates that these two perfections are two conditions for the achieving or perception of pleasure but the achieving of the second perfection, the perfection of a perceptive faculty, is a pleasure perception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Pleasure perception
  • Molaem
  • Perfection and goodness