نقد مبنای مابعدالطبیعی خودگرایی اخلاقی برمبنای تشخص از نگاه صدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

خودگرایی اخلاقی نظریه­ای مربوط به اخلاق هنجاری است. ایدة اصلی این نظریه، از نظر «این رند»، رمان­نویس، و فیلسوف غیر دانشگاهی امریکایی این است که هر شخص باید منحصراً به دنبال منافع خودش باشد. ایدة دیگر وی این است که عینیت­گرایی، به معنای مورد نظر رند، در مابعدالطبیعه و معرفت­شناسی، مستلزم خودگرایی اخلاقی در حوزة اخلاق است. وی با تأکید بر اینکه که هرچیزی در جهان خارج جزئی و خاص است و ما در خارج کلی نداریم، زمینه را برای تمسک خودگرایان اخلاقی بعدی به مفهوم خاصی از «تشخص» در تمام موجودات خارجی، به منظور توجیه اولویت خود بر دیگران فراهم ساخت. این درحالی است که طبق مبانی ملاصدرا، «تشخص» از آن وجود خارجی اشیا است و همان وجود، حقیقتاً کثیر و، در عین حال، حقیقتا واحد است. نتایجی که در این مقاله حاصل می گردد این است که، اولاً: نه تنها «تشخص»، مبنای متافیزیکی محکمی برای خودگرایی اخلاقی نخواهد بود، بلکه، ثانیاً: دیدگاه­های بنیادین مابعدالطبیعی ملاصدرا در باب تشخص و تشکیک، می­تواند به عنوان نوعی مقدمه یا مبنای مابعدالطبیعی برای فلسفة اخلاقی تلقی گردد که قائل به رعایت توازن میان منافع خود و منافع دیگران است. 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Study on Metaphysical Principle of Ethical Egoism on the Basis of Haecceity inMulla Sadr`s View

نویسندگان [English]

  • Reza Akbarian
  • Hamid Hasani
Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

Ethical egoism is a theory of normative ethics. According to Ayn Rand, a novelist, intellectual and non academic philosopher, its core idea is that every person ought to pursue his/her own self interest. The other idea is that objectivism as she explains it in metaphysics and epistemology, results egoism in normative ethics. She insists that everything in reality is particular and there is no universal in reality. This prolegomenon, made   egoists to resort to the concept of haecciety to justify treating oneself differently. On the principles of Mulla Sadra's philosophy, haecceity of an existent belongs to its very existence and existence is, truly, both unique and multiple. As a result, haecceity couldn't be taken as a strong metaphysical basis for ethical egoism, firstly and secondly, we can consider this metaphysical principle of Mulla Sadra as a prolegomenon to those ethical theories on which one may make balance between one's and others' interests.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethical Egoism
  • Ayn Rand
  • Mulla Sadra
  • Haecceity
  • Uniqe Reality of Existence
[1] ایلخانی، محمد، ( 1375)، اصل فردیت در آثار بوئتیوس، نامة فرهنگ (خلاقیت و فرهنگ)، سال ششم، شمارة دوم، شمارة مسلسل 22.
[2] تفتازانی، مسعود بن عمر، (1371)،  شرح المقاصد، چاپ عبدالرحمان عمیره، قم، چاپ افست.
[3] جرجانی، علی بن محمد، (1370)،  شرح المواقف، چاپ محمد بدرالدین نعسانی حلبی، قم، چاپ افست.
[4] ریچلز، جیمز، ( 1387  فلسفه اخلاق، اخگری، آرش، تهران، حکمت.
[5] سبزواری، هادی بن مهدی، (1416)،شرح المنظومة، تهران، چاپ حسن حسن زاده آملی.
[6] صدرالدین شیرازى، محمدابن ابراهیم، (1368)، الحکمۀ المتعالیۀ فى الاسفار الاربعۀ، تهران، حیدرى.
[7] صدرالدین شیرازى، محمدابن ابراهیم، (1302)، رسالۀ فی التشخص، از کتاب مجموعه رسائل تسعه، تهران، بیجا.
[8] صدرالدین شیرازى، محمدابن ابراهیم، (1360)،  الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، مشهد، مرکز نشر دانشگاهی.
[9] فخررازی، محمدبن عمر، (1966)، کتاب المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، تهران، مکتبه الأسدی.
 
منابع لاتین
[10] Rans, Ayn, 1957, Atlas Shrugged, New York: Random House.
[11] Rans, Ayn,1961a, For the New Intellectual: The Philosophy of Ayn Rand, New York: New American Library.
[12] Rans, Ayn,1964a, The Virtue of Selfishness: A New Concept of Egoism, New York: New American Library. Contains Rand's main statement of her ethics originally delivered as a lecture, and essays by Rand and Nathaniel Branden published in The Objectivist Newsletter (Rand 1982b) between 1961 and 1964.
[13] Rans, Ayn, 1964b, “Playboy Interview: Ayn Rand,” by Alvin Toffler, Playboy (March), 35–43.
[14] Rans, Ayn,1965, “What Is Capitalism?,” Objectivist Newsletter (November-December), Rand 1982b; reprinted in Rand 1967, pp. 11–34.
[15] Rans, Ayn,1970, “Causality Versus Duty” in Rand 1982a, pp. 95–101.
[16] Rans, Ayn,1974, “Moral Inflation,” Ayn Rand Letter 3.12–14 (Rand 1979).
[17] Rans, Ayn,1982a, Philosophy: Who Needs It, New York: Bobbs-Merrill.
[18] Badhwar, N.K., 1999, “Is Virtue Only a Means to Happiness? An Analysis of Virtue and Happiness in Ayn Rand's Writings,” Reason Papers No. 24, 27–44.
[19] Badhwar, N.K, N.K., 1993a. “Altruism vs Self-Interest: Sometimes a False Dichotomy,” Social Philosophy and Policy, 10(1): 90–117 and in Altruism, E. F. Paul (ed.) Cambridge: Cambridge University Press.
[20] Bidinotto, R., 1994. “Survive or Flourish?—A Reconciliation,”
[21] Brunton, J. A., “The Devil Is Not a Fool, or Egoism Re-Visited”, in American Philosophical Quarterly, Vol. 12, No. 4 (Oct., 1975), pp. 321-330
[22] Den Uyl, D., and Rasmussen, D., 1978, “Nozick on the Randian Argument,” The Personalist, April 1978; reprinted in Paul, J. (ed.), 1983, Reading Nozick, Essays on Anarchy, State, and Utopia, Totowa: Rowman and Allanheld, pp. 232–269.
[23] Falk, W.D., 1963. “Morality, Self, and Others,” Morality and the Language of Conduct, Hector-Neri Castaneda and George Nakhnikian (eds.), Detroit: Wayne State University Press: pp. 34–39.
[24] Flew, A., 1984. “Selfishness and the Unintended Consequences of Intended Action,” in Den Uyl and Rasmussen 1984. 183–205.
[25] Gilligan, C., 1982. In a Different Voice: Psychological Theory and Women's Development, Cambridge: Harvard University Press.
[26] Gotthelf, A., 1999. On Ayn Rand, Belmont, CA: Wadsworth.
[27] Hampton, J., 1993. “Selflessness and the Loss of Self,” Social Philosophy and Policy, 10: 135–65, and in Altruism, E. F. Paul (ed.) Cambridge: Cambridge University Press.
[28] Hunt, L., 1999, “Flourishing Egoism,” Social Philosophy and Policy, 16(1): 72–95.
[29] Kelley, D. and Thomas, W., 1999, The Logical Structure of Objectivism
[30] Long, R., 2000. Reason and Value: Aristotle versus Rand, with Commentaries by Fred D. Miller, Jr. and Eyal Moses, and a Reply by Long. Poughkeepsie: Objectivist Center.
[31] Machan, T., 1984, “Reason, Individualism, and Capitalism: The Moral Vision of Ayn Rand,”, in Den Uyl and Rasmussen 1984a, pp. 206–223.
[32] Machan, T, 2000. Ayn Rand, New York: Peter Lang Publishing.
[33] Mack, E., 1984. “The Fundamental Moral Elements of Rand's Theory of Rights,” in Den Uyl and Rasmussen 1984a, 122–61.
[34] Smith, Tara; Mayhew, R., Ayn Rand's normative ethics: The virtuous egoist, Philosophical Books 49 (1):56-57 (2008)
[35] Monro, D. H, “Empiricism and Ethics”, Cambridge University Press; 1 edition: 2009
[36] Nozick, R., 1971. “On the Randian Argument,” in Reading Nozick, Essays on Anarchy, State, and Utopia, J. Paul (ed.), Totowa: Rowman and Allanheld, pp. 206–231; reprinted in R. Nozick, Socratic Puzzles, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1997. pp. 249–264.
[37] Österberg, Jan, 1988, “Self and Others: A Study of Ethical Egoism”, Kluwar Academic Publishers.
[38] Peikoff, L., 1991. Objectivism: The Philosophy of Ayn Rand, New York: Dutton.
[39] Pojman, L., 1995, Ethics: Discovering Right and Wrong, 7th ed., revised by J. Fieser, Cengage Advantage Books.
[40] Rachels, J., 2000, “Egoism and Skepticism,” in Exploring Ethics: An Introductory Anthology, 1st ed., S.M. Cahn (ed.), New York: Oxford University Press.
[41] Rasmussen, D., 2002, “Rand on Obligation and Value,” The Journal of Ayn Rand Studies, 4.1: 69–86.
[42] Smith, 2000. Viable Values: A Study of Life as the Root and Reward of Morality, New York: Rowman & Littlefield.
[43] Smith, 2006. Ayn Rand's Normative Ethics: The Virtuous Egoist, Cambridge: Cambridge University Press.