بررسی و نقد سیدجلال الدین آشتیانی به ایرادهای غزالی در باب علم خدا به جزئیات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مسئله علم خدا به امورجزئی، یکی از سه مسئله­ای است که ابو حامد غزالی به زعم اینکه فلاسفه آن را انکار می کنند،در صدد تکفیرآنها بر آمده است. این مسئله به نحوعام -با صرف نظر از اینکه خدارا عالم به امور کلی ویا امور جزئی بدانیم- نزد متکلمان وحکمای اسلامی از اهمیت بسزائی بر خوردار است به طوری که بنا به گفتۀ آشتیانیموضوعات مهمی از جمله: معاد،نبوّت وولایت متکی و مبتنی بر این مسئله اند. بنابراین ورود به این مسئله، فوق العاده به لحاظ دینی دارای اهمیت است و هر اندازه در باره آن بحث وتحقیق شود باز هم جای پژوهش­های تازه باقی است که پژوهشگران عرصة فلسفه وکلام در باره آن گفتگو کنند. در این مقاله، تلاش شده است تا دید گاه غزالی در مسئلة علم خدا به جزئیات وادعای وی مبنی بر اینکه حکما، علم خدا به جزئیات را انکار کرده اند مورد بررسی وتحقیق قرار گیرد. روش نویسندگان روش تحلیلی وتوصیفی است، و هدفشان از نوشتن این مقاله، تبیین نقد های سید جلال الدین آشتیانی نسبت به اشکال ها ودلائل غزالی است و در برخی از مواردی که آشتیانی متعرض نقد نشده است، با بهره گیری از نظرات حکمای اسلامی به ویژه ابن سینا به پاسخ ایراد های غزالی نسبت به فلاسفه پرداخته­ایم. نویسندگان در بررسی های خود به این نتیجه رسیده­اند که بر خلاف زعم غزالی، حکمای اسلامی به هیچ وجه منکر علم خدا به امور جزئی نیستند، بلکه آنها نیز همانند متکلمان، معتقدند خدا هم عالم به امور کلی است ونیز عالم به جزئیات است. با این تفاوت که می­گویند علم خدا به جزئیات از طریق علل آنها تعلق می­گیرد، یعنی علم خدا به جزئیات به نحوکلی و ثابت است و نه به طریق جزئی محسوس که متغیر است.    

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Seyyed Jalaluddin Ashtiani`s Critics on Ghazali's Objections Regarding Knowledge of Particulars by God

نویسندگان [English]

  • Zakrya Baharnejad 1
  • Narges Sanobari 2
1 Associate Prof of University of Shahid Beheshti, corresponding author
2 MA of Islamic philosophy and Theology: University of Shahid Beheshti
چکیده [English]

The problem of divine knowledge with respect to particulars is one of the three issues that on Abu Hamed al-Ghazâlî`s opinion is denied by philosophers. Philosophes are accused of heresy by Ghazali on the issue of knowledge of particular by God. In this article, it is attempted to examine al-Ghazâlî's view on God`s knowledge of particulars and his allegations that philosophers have denied that God knows particulars. The method in this paper is analytical and descriptive, and the purpose in writing this article is to explain Sayyed Jalaluddin Ashtiani's criticisms regarding al-Ghazali's criticisms and arguments. The authors conclude in their studies that, contrary to Ghazali's opinion, Islamic scholars do not in any way deny that God does not have knowledge of particulars, rather they, like theologians, hold that God knows both universal and particulars, in detail. The difference that philosophers have with theologians is that according to philosophers, God`s knowledge belongs to the particulars through knowing their causes, in the sense that f God`s knowledge of particulars is universal and unchanged.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ashtiani
  • Ghazali
  • philosophers
  • Avicenna
  • God's Science
  • General Science

مراجع

Ashtiani, Seyyed Jalaleddin, (1999) A critique of Tahafat al- philosophy al-Ghazali, Qom, Book Bastion Institute.
Al- tahanavi, Mohammad Ali, (1966) Kashaf Estelahat al- fonon val ulum, vol:1, first publication, Lebanon publisher, Beirot.
Avicenna, (1984) Al- Taligat, with correction by Abdo rahman badavi, Library of Alam a- eslami, Qoum.
Dinani, Ebrahimi, Golamhossein, (1992) Logic and knowledge in Ghazali` view, Amir kabir publishing.
Ghazali, Abo hamed, (2002) Tahafot Al- Falasafh, Al- Helal Publishing, Beirut.
Ghazli, Abo Hamed, (2003) Majmohe Rashaehl, Al- feker publishing, Beirut.
Ghazli, Abo Hamed, (1950) Mehayar Al- elm, Egyp.
Homahi, Jalaloddin, (2008) Ghazali Nameh, Homa Nashr, Tehran.
Ibn Rushd, (2008) Tahafat al-Taft, translation of Hassan Fathi, Hekmat.
Ibn Sina, Hussein bin Abdullah, (1404) Al-Ta'liyat, Center al-Nashir.
Ibn Sina, Hussein bin Abdullah, (2000) Al- asharat v- tanbihat, Tehran, Haydarri Publishing, vol:2.
Ibn Sina, Hussein bin Abdullah, (1960) Ashefa, Al- alahiyat, Dr. Ebrahim Madkor, Chiaro.
Mulla Sadra, (1404) Al-ehkmat Al- motahaliyah fi Al- asfar Al- arbaheh, Mostafavi Publishing, Qoum.
Mulla sadra, (2008) Al-mabdah va-mahad, Jalaloddin Ashetiyani Publishing, Bostane Ketab, Qoum.
Sabzevari, Mullah Hadi, (2001) Shar Al- manzomeh, Masood Talebi, Nab publishing, Qom.
Sabzevari, Mullah Hadi, (1991) Asrar Al- hekam, Islami Book seller, Vol:2, Tehran.
Sadra, Shirazi, (2001) Al-mabda  Av- mahad, with correction by seyed Jaladdin Ashetiyani,Bostanhe Ketab, Qoum.
Yasrebi, Yahya, (2004) NAgdeh Ghazali, Kanooneh andisheyeh Javan,Vol:1,Tehran.
پژوهش های هستی شناختی
دوره 8، شماره 15
شهریور 1398
صفحه 205-227

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار