لوازم معنایی اصالت وجود و نقش آن در تمایز اندیشه های میرداماد و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

3 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بی شک میرداماد استاد بلاواسطه صدرالمتألهین در علوم عقلی و نقلی بیشترین تاثیر را در شکل گیری اندیشه های فلسفی وی داشته است. لیکن با نگاهی اجمالی به آثار این دو حکیم، تفاوتی بنیادی در اندیشه های آنها دیده می شود، تا آنجا که می توان ادعا نمود فلسفه صدرا نه تنها ادامه دهنده فلسفه میرداماد نیست بلکه اساسا در نقطه مقابل آن قرار دارد. صدرالمتألهین علی‌رغم احترامی که برای میرداماد قائل بود، چرا در آراء فلسفی خویش از وی فاصله گرفت و با ناتمام دانستن حکمت یمانی، خود به پی‌ریزی فلسفه جدیدی همت گماشت؟ در این مقاله کوشیده ایم با بررسی لوازم معنایی اصالت وجود و اصالت ماهیت، تفاوت این دو حکمت را در اولین سنگ بنای آنها معرفی کرده و تاثیر این اصل کلیدی را در تمایز اندیشه های صدرالمتألهین با استادش نشان دهیم. به اعتقاد ما بر اساس همین اختلاف مبنایی است که این دو حکیم در تبیین مسائلی همچون مجعول بالذات، ملاک تشخص، صادر نخستین، رابطه جوهر و عرض، رابطه نفس و بدن، حرکت جوهری، ربط ثابت به متغیر، تبیین کثرت در هستی، رابطه علت و معلول و دیگر مسائلی از این دست، از هم فاصله گرفته و به نتیجه ای متفاوت رسیده اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantic Requirements of the Fundamentality of Existence and Its Role in Making Distinction Between Mir Damad and Mulla Sadra's Thoughts

نویسندگان [English]

  • mohamad mahdi kamali 1
  • seyyed mohammad moosavi 2
  • Mohammad Hadi Kamali 3
1 Academic member and PhD candidate at Razavi Islamic sciences university
2 Assistant professor at Razavi Islamic sciences university
3 PhD candidate of Islamic philosophy and theology, Ferdowsi university of Mashhad
چکیده [English]

Mir Damad was Mulla Sadra's immediate master in intellectual and traditional sciences and he undoubtedly had the greatest influence on shaping his thoughts. But a fundamental difference between their thoughts is considered by taking a glance at their books. Mulla Sadra's philosophy, not only is not the continuation of  Mir Damad’s theosophy, but it is in contrast of it. The problem is: "Why Mulla Sadra has not followed the ideas of his master and established his new wisdom?" In this article, we have analyzed the basic difference between them on the question of principality of existence or quiddity. Then we showed the role of this difference on the other their philosophical thought. That which is meant by Islamic existentialist is the external reality consists of a single thing which is called the "being or existence" But according to Islamic essentialist the universe consists of various facts that is called "quiddity or essences".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mir Damad
  • Mulla Sadra
  • Fundamentality of Existence or Quiddity
  • Truth theosophy
  • transcendental theosophy

مراجع

آشتیانی، سید جلال الدین (1381ش)، شرح بر زاد المسافر، چاپ سوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
-------------- (1382ش الف)، مقدمه فارسی بر شواهد الربوبیه ملاصدرا، چاپ سوم (چاپ اول این ناشر)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
-------------- (1382ش ب)، هستی از نظر فلسفه و عرفان، چاپ چهارم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
ابن سینا، حسین ‌بن عبدالله (1418ق)، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم، تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
-------------- (1400ق)، رسائل ابن سینا، قم، بیدار.
-------------- (1363ش)، المبدأ و المعاد، تهران، موسسه مطالعات اسلامى.
-------------- (1379ش)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران.
رازی، فخرالدین (1411ق)، المباحث المشرقیه فى علم الالهیات و الطبیعیات، چاپ دوم، قم، بیدار.
صدر المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم (بی تا) ، الحاشیه علی الهیات الشفاء، قم، بیدار.
-------------- (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث.
-------------- (1378ش)، رساله فی الحدوث، تهران، بنیاد حکمت اسلامى صدرا.
-------------- (1382ش)، الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، چاپ سوم (چاپ اول این ناشر)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
-------------- (1375ش)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین، تهران، حکمت.
-------------- (1363ش الف)، المشاعر، چاپ دوم، تهران، کتابخانه طهورى.
-------------- (1363ش ب)، مفاتیح الغیب، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگى.
طباطبایی، سید محمد حسین (1427ق)، نهایه الحکمه، چاپ دوم، قم، موسسه نشر اسلامی (جامعه مدرسین).
لاهیجی، ملا عبد الرزاق (1391ش)، الکلمه الطیبه، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
مصباح یزدی، محمد تقی (1405ق)، تعلیقة علی نهایة الحکمة، قم، سلمان فارسی.
مطهری، مرتضی (1387ش)، شرح مبسوط منظومه (مجموعه آثار، جلد 9)، چاپ دهم، تهران، صدرا.
----------- (1390ش)، حرکت و زمان (مجموعه آثار، جلد 11)، چاپ هفتم، تهران، صدرا.
میرداماد، محمد باقر (1381-1385ش)، مصنفات میرداماد، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
------------ (1376ش)، تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، شرح از سید احمد علوی، تهران، موسسه مطالعات اسلامى.
------------ (1380ش)، جذوات و مواقیت، تهران، میراث مکتوب.
------------ (1367ش)، قبسات، تهران، دانشگاه تهران.
------------ (1374ش)، نبراس الضیاء و تسواء السواء فى شرح باب البداء و اثبات جدوى الدعاء، قم- تهران، انتشارات هجرت و میراث مکتوب.
پژوهش های هستی شناختی
دوره 6، شماره 11
شهریور 1396
صفحه 63-84

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار