تأثیر مبانی هستی شناختی ملاصدرا بر تحلیل و شناخت او دربارۀ رابطۀ میان عمل، ملکات و معرفت.

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف گرایش مبانی نظری اسلام دانشکدۀ الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار گروه معارف اسلامی دانشکدۀ الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی

10.22061/orj.2025.2274

چکیده

حکمت ‌متعالیه مبانی هستی‌شناختی خاصی دارد که درتمامی مسائل حکمت ‌متعالیه به‌عنوان سنگ بنا جریان دارد. ازجمله این مسائل رابطۀ میان عمل، ملکات ومعرفت است که مطابق دیدگاه ملاصدرا رابطۀ طرفینی و سه‌گانه دارند. اعمال وملکات درقوس صعود شأن إعدادی ومقدمه‌ای و درقوس نزول شأن وجودی و ثمره وظهور برای معرفت دارند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این مسأله است که مبانی هستی‌شناختی صدرالمتألّهین چه تأثیری برتحلیل وشناخت او درباب رابطه عمل، ملکات و معرفت دارد؟ هدف این تحقیق کشف تأثیر مبانی صدرا درفرآیند شکل‌گیری رابطۀ عمل، ملکات و معرفت است که با روش توصیفی-تحلیلی دنبال می‏شود. نگاه صدرا به این رابطه، گسسته ازمبانی هستی‌‌شناختی وی نیست. مطابق نظریۀ اصالت وجود، تکامل علمی شخص توسط تکرار اعمال و رسوخ ملکات صورت گرفته و وجود عالم دچار دگرگونی وتحول می‌گردد واستکمال وجودی می‌یابد. باپذیرش اصل تشکیک دروجود، مراتب مختلفی برای علم که امری وجودی است، اثبات می‌شود و هرانسانی به میزان تکرار عمل خود وکسب ملکات گوناگون، بهرۀ متفاوتی از علم ومعرفت دارد. از این رو هرچه سعۀ وجودی بیشتر باشد، میزان بهره‌وری ازعلم نیز بیشتر است. مطابق وحدت شخصی وجود، انسان درمی‌یابد که او وتمامی ممکنات هیچ گونه وجودذاتی ندارند و فقط به اعتبار ارتباط باپروردگار واتصال به عقل فعال، یک نحوه وجود رابطی خواهد داشت. باحرکت جوهری، ذات نفس، به وسیلۀ علم و عمل مراتب وجودی ناقص را با صیرورت وجودی طی نموده و به مدارج کامل‌تر می‌رسد. یعنی نفس، به ‌واسطۀ حرکت جوهری اشتدادی-‌استکمالی خود، باحقایق عقلی وملکوتی هم‌سنخ می‌گردد. براساس مبنای امکان فقری، انسان با انجام اعمال، به واقعیت فقر، عجز و نقصان امکانی خود در مقابل غنای مطلق پروردگار اقرار می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Mulla Sadra's Ontological Foundations on his Analysis and Understanding of the Relationship between Action, Property and Knowledge

نویسندگان [English]

  • seyede Zeynab Hosseini 1
  • Ebrahim Noi 2
1 PhD student, Department of Education, Theoretical Foundations of Islam, Faculty of Theology and Religions, Shahid Beheshti University
2 Associate Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Religions, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Sublime wisdom has certain ontological foundations that flow as a foundation stone in all matters of subliminal wisdom. Among these issues is the relationship between action, possessions and knowledge, which according to Mulla Sadra's point of view have a three-way relationship. Actions and properties in the ascending arc have preparatory and preliminary status, and in the descending arc, they have an existential status and fruition and emergence for knowledge. The current research is trying to answer this question, what effect does the ontological foundations of Sadr al-Mutalahin have on his analysis and understanding of the relationship between action, property and knowledge? The purpose of this research is to discover the influence of the principles of Sadra in the process of forming the relationship between action, property and knowledge, which is followed by descriptive-analytical method. Sadra's view of this relationship is not separate from his ontological foundations. According to the theory of originality of existence, the scientific evolution of a person is done by repeating actions and permeation of properties, and the existence of the world undergoes transformation and transformation and attains existential perfection. By accepting the principle of skepticism in existence, different degrees for science, which is an existential matter, are proved, and every human being has different benefits from science and knowledge according to the extent of repeating his actions and acquiring different properties. Therefore, the greater the capacity of existence, the greater the productivity of science. According to the personal unity of existence, man realizes that he and all possibilities do not have any kind of existence and only by virtue of the connection with the Lord and the connection to the active intellect, he will have a relational existence. With the essential movement, the essence of the soul, by means of science and action, goes through the incomplete levels of existence with the existence and reaches the more complete levels. That is, the soul, by means of its essential movement of striving and perfection, is aligned with intellectual and royal truths. Based on the basis of the possibility of poverty, by performing actions, man acknowledges the reality of his poverty, incapacity, and possible weakness in front of the absolute wealth of God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ontology
  • Originality of Existence
  • Doubt in Levels of Existence
  • Personal Unity of Existence
  • Essential Movement of Self
  • Theory of Possibility of Poverty

مراجع

Holy Quran
Ashtiani, J, Commentary on Zad al-Masfar. Qom: Bostan Kitab (Islamic Propaganda Office Publications of Qom Seminary), 2002.
Ibn Sina, A, Al-Taliqat. Qom: School of Islamic Studies, 1983.
Arshad Riahi, A and M, Yarian. (2017). "Investigating the effect of Mulla Sadra's ontological foundations on his love theory". Two scientific-research quarterly journals of ontological research, sixth year, number 11.
Javadi Amoli, A, Raheeq Makhtoum. Qom: Esra Publications, 1996.
Javadi Amoli, A, Monotheism in the Qur'an. Qom: Esra Publications, 1998.
Haramali, M, Al-Jawahir al-Sunniyyah in Holy Hadiths. Beirut: Al-Alami Press Foundation, 1981.
Hosseini Tehrani, M, Mehr Taban. Mashhad: Allameh Tabatabai Publications, 1997.
Daulatabadi, M and A, Khademi and M, Ismail Ghasemi Toosi. (2018). "The effect of Sadra's ontological foundations in explaining the issue of prayer". Zanjan University Philosophical Reflections scientific-research journal, 8th year, number 21.
Zenozi, A and M, Kadivar, collection of the works of the founder Hakim Ali Modares Tehrani. Tehran: Information Publishing House, 1999.
Sabzevari, H, Sharh al-Asma al-Hosna. Tehran: Tehran University Press, 1993.
Sheikh Mufid, M, al-Ershad. Qom: Al-Al-Bayt Lahia Al-Tarath Institute, 1992.
Sadr al-Din Shirazi, M, Asrar al-Ayat and Anwar al-Bayyenat. Translator: Mohammad Khajawi, Tehran: Molly Publications, 1981a.
----------------------- Tafsir of the Holy Qur'an. Qom: Bidar Publications, 1987.
----------------------- Al-Hikama al-Mutaliyyah fi al-Asfar al-Aqliyyah al-4d. Beirut: Dar Ihya al-Tarath al-Arabi, 1981b.
------------------------ Al-Rasael al-Tasa'a collection, Qom: Al-Mustafawi School, 1923.
------------------------ The treatise on the unity of the wise and sensible in the collection of philosophical treatises of Sadr al-Mutalahin. Tehran: Hekmat Publications, 1999.
----------------------- Al-Shawahid al-Rabubiyyah in al-Manahij al-Haftatiyah (Arabic introduction). Beirut: Arab History Foundation, 1996.
-----------------------, Al-Arshiyya. Edited by Gholamhossein Ahani, Tehran: Molly Publications, 1982.
-----------------------, Almashaer. Tehran: Tahori Publications, 1984.
-----------------------, Ksr Asnam Al-Jahiliyyah. Tehran: Sadra Islamic Wisdom Foundation, 2002.
----------------------- Al-Mabdaa and Al-Maad, Tehran: Iranian Society of Wisdom and Philosophy, 1975.
----------------------- Al-Mazahir Elahiya fi Asrar al-Uloom Kemaliya. . Tehran: Sadra Islamic Wisdom Foundation, 1999.
Tabatabaei, SM, Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Qom Seminary Teachers Association, 1996.
Mesbah Yazdi, M, Teaching Philosophy. Qom: International Publications, 2009.
پژوهش های هستی شناختی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 29 دی 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار