تحلیل و نقد روش محمدجواد خراسانی در نقد آموزه وحدت وجود.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

2 طلبه سطح سه حوزه علمیه مروی تهران

10.22061/orj.2025.2273

چکیده

این مقاله در پی پاسخگویی به سؤال اصلی «روش شیخ محمدجواد خراسانی در نقد آموزه وحدت وجود چگونه تحلیل و نقد می‌شود؟» شکل گرفته است. پاسخ به این سوال درواقع مهم‌ترین بخش جهان بینی که هستی شناسی است را سامان دهی می‌کند. در همین راستا، جستار حاضر، با استفاده از ابزار کتابخانه، به تحلیل و نقد روش‌های خراسانی در نقد آموزه وحدت وجود پرداخته شده و پس از بررسی و تحلیل اندیشه خراسانی در آموزه وحدت وجود این نتیجه حاصل شد که تعریف ایشان از وحدت وجود خدشه دار است. نتایج نقد روش عقلی، عبارت‌اند از: وجود استدلال بر وحدت وجود، استدلال‌ناپذیر‌بودن آن را خدشه‌دار کرده و با توجه به تعریف عرفا از وحدت وجود و نفی دوئیت اشکالاتی مانند اتحاد خالق ‌و ‌مخلوق و تأثیر مخلوق بر خالق پیش نخواهد آمد؛ همچنین بسیط‌الحقیقه‌ بودن خدا اثبات می‌شود. چراکه لازمه نفی آن ترکیب و ممکن الوجود شدن خداوند است. اشکال صحت همه مذاهب نیز این‌گونه پاسخ داده شد که با اثبات توحید حقیقی مذهب یگانه مذهبی است که مبتنی بر توحید باشد. براین‌اساس هیچ‌یک از عرفا قائل به صحت همه ادیان نیستند. نتیجه نقد روش نقلی، عبارت‌است‌از: منابع وحیانی نیز نه‌ تنها منکر وحدت وجود نیستند، بلکه بعضی از آن منابع دلالت بر اثبات این آموزه می‌کنند. نتیجه نقد روش انتقاد به حافظ عبارت‌است‌از: انتقادات خراسانی به رفتار حافظ مبتنی بر برداشت ظاهرگرایانه از سخنان او بوده و از‌آنجاکه این برداشت با مستندات تاریخی اثبات نشده قابل استناد نخواهد بود. در مجموع انتقادات خراسانی در واقع غیر هستی‌شناسانه و قابل نقد جدی به نظر رسیده و برای رد آموزه وحدت وجود کافی ارزیابی نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis and Critique of Mohammad Javad Khorasani's Method in Critiquing the Teachings of Unity of Existence

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Mansouri Nouri 1
  • Mohammad Javad Rastgoo 2
1 Shahid Rajaee Teacher Training University
2 Third level student of Maravi seminary in Tehran
چکیده [English]

The article aims to answer the main question, "How is Sheikh Mohammad Javad Khorasani's method of critiquing the doctrine of Unity of Existence analyzed and critiqued?" Addressing this question essentially organizes the most significant aspect of worldview, which is ontology. In this context, the present essay utilizes library resources to analyze and critique Khorasani's methods in critiquing the doctrine of Unity of Existence. After examining and analyzing Khorasani's thoughts on this doctrine, it was concluded that his definition of Unity of Existence is flawed.The results of the critique of the rational method indicate that the existence of arguments for Unity of Existence undermines its indefensibility. Considering the mystics' definition of Unity of Existence and the negation of duality, issues such as the unity of Creator and creation, as well as the influence of creation on the Creator, do not arise; furthermore, the simplicity of God is proven since denying it would imply a composite and contingent existence for God. The objection regarding the validity of all religions is also addressed by asserting that true monotheism is the only religion based on unity. Therefore, none of the mystics claim that all religions are valid.The result of critiquing the transmitted method is that revealed sources not only do not deny Unity of Existence but some sources also indicate its affirmation. The result of critiquing Hafiz's behavior indicates that Khorasani's criticisms are based on a superficial interpretation of his words, and since this interpretation has not been substantiated by historical evidence, it cannot be relied upon. Overall, Khorasani's criticisms appear to be non-ontological and seriously critiqueable, and they are not deemed sufficient to refute the doctrine of Unity of Existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unity of Existence
  • Influence and Interaction
  • Expansion of Truth
  • Sheikh Javad Khorasani

مراجع

Quran
Ibn Arabi, Muhyi al-Din, Fathuhat Makiye, Beirut, Mu'assasat Al al-Bayt (Alayhim al-Salam) li Ihya' al-Turath, bi-ta. Arabic.
Tabrizi, Javad, Treatise on Liqa'ullah, Qom, Negaran Qalam, 2019. Persian.
Hafez Shirazi, Mohammad ibn Baha al-Din, Divan Hafez, Tehran, Maarif Publishing House, 2013. Persian.
Khadami, Somayeh; Sanaei, Ali, 2024 M, Sadur Kothrat az Vahdat dar Didgah-haye Hasti Shenakhti Abuhamid Ghazali va Ain al-Qudat Hamadani, Majalleh Pazhoohesh-haye Hasti Shenakhti, Doreh 12 Shomareh 24, Ss 464-339. Persian.
Khorasani, Mohammad Javad, Al-Bid'ah va Al-Taharruf, Bi-ja, Bi-na, Bi-ta. Persian.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــJihad Akbar, Bi-ja, Bi-na, Bi-ta. Persian.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــRezvan Akbar, Bi-ja, Bi-na, Bi-ta. Persian.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــHedayeh al-Ummah ila Ma'arif al-A'immah, Bi-ja, Bi-na, Bi-ta. Persian.
Khosrowshahi, Seyyed Ebrahim, 2003 M, Maktab Tafkik Dashtakhosh Tafkiki Digar, Ketab Naqd Shomareh 26 va 27, Ss 173-208. Persian.
Khomeini, Ruhollah, Asrar al-Salat, Qom, Mo'asseseh Tanzim va Nashr Asar Imam Khomeini (S), 1999 M. Persian.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــSharh Chehel Hadith, Qom, Mo'asseseh Tanzim va Nashr Asar Imam Khomeini (S), 2001 M. Persian.
Saeedi, Hassan, 2024, The Mystical Ontology of Hakim Sabzevari, Journal of Ontological Research, Volume 12, Number 24, pp. 353-382. Persian.
Shabestari, Mahmoud bin Abdul Karim, The Secret of the Heart, Tehran, Ihyaa Kitab, 2004. Persian.
Sadr al-Din Qavam Shirazi, Mohammad bin Ebrahim, Sharh Usool Kafi, Tehran, Bonyad Hikmat Falsafeh Sadra, 2005 M. Arabic.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــAl-Hikmah al-Muta'aliyah fi al-Asfar al-'Aqliyyah al-Arba'ah, Beirut, Dar Ihya' al-Turath al-Arabi, 1980 M. Arabic.
Tabatabai, Seyyed Mohammad Hossein, Al-Mizan fi Tafsir al-Quran, Beirut, Mu'assasat al-A'lami lil Matbou'at, 2011 M. Arabic.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــAli wa al-Falsafah al-Elahiyah, Beirut, Al-Dar al-Islamiyah, 1992 M. Arabic.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــNihayat al-Hikmah, Qom, Jam'iat al-Mudarrisin fi al-Hawzah al-'Ilmiyah Mu'assasat al-Nashr al-Islami, 1995 M. Arabic.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــBidayat al-Hikmah, Qom, Jam'iat al-Mudarrisin fi al-Hawzah al-'Ilmiyah Mu'assasat al-Nashr al-Islami, 1993 M. Arabic.
Tehrani, Seyyed Mohammad Hossein, Scientific and Physical Monotheism, Mashhad, Allameh Tabatabaei Publications, 1996. Persian.
Attar, Muhammad ibn Ibrahim, Tazkirah al-Awliya, Tehran, Ganjineh, 2009. Persian.
Faiz Kashani, Mohammad Mohsen, Al-Wafi, Isfahan, Ketabkhaneh Imam Amir al-Mu'minin Ali (A.S.), 1988 M. Arabic.
Kulayni, Mohammad bin Ya'qub, Kafi, Beirut, Dar al-Dhwa, 1984 M. Arabic.
Majlisi, Mohammad Baqir, Bihar al-Anwar, Beirut, Dar Ihya' al-Turath al-Arabi, 1983 M. Arabic.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار