بررسی تمایز هستی شناسی حکمت متعالیه از حکمت مشایی و اشراقی بر پایه وجود رابط و مستقل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار فلسه اسلامی دانشگاه شیراز

2 دانشگاه شیراز - دانشکده الهیات - گروه فلسفه و کلام اسلامی

10.22061/orj.2021.1580

چکیده

ارائۀ شناخت متقن از جهان هستی، از اهداف محوری سه مشرب فکری مشایی، اشراقی و صدرایی بر پایه اصول و مبانی خویش است. سوال اساسی در این نوشتار این است که وجه تمایز هستی شناسی حکمت متعالیه صدرایی نسبت به دو مکتب مشایی و اشراقی چیست؟ در پاسخ باید توجه داشت که بارقه­های اصالت وجود در مکتب مشایی، برخلاف حکمت متعالیه، خالی از رسوبات تفکر ماهیت­گرایانه نیست‌. اصول هستی­شناسی این مشرب تحت تاثیر هیات بطلمیوسی نضج یافته است. مکتب اشراق نیز متاثر از نگرش اصالت ماهوی است. بدین قرار هستی­شناسی این دو مکتب مبتنی بر پایه­های لغزان است. حکمت متعالیه با ابتنای بر اصول مبرهنی همچون اصالت وجود، تبیینی متمایز از جهان و مراتب آن ارائه می­نماید. مبانی هستی­شناسی حکمت متعالیه بر پایه­های عقلانی استوار بوده و حتی قادر است برخی از مبانی عرفانی مانند وحدت وجود را نیز صبغه عقلانی بخشد و زمینه­های تقریب این دو مشرب را نیز فراهم نماید. صدرالمتالهین با مبنای اصالت وجود و تحلیل اصل علیت، امکان ماهوی را به امکان فقری بازگرداند و وجود را به مستقل و رابط تقسیم کرد. هستی­شناسی مبتنی بر این نگرش، انحصار در هستی را به ضلع نخست آن اختصاص می­دهد و از این رهگذر به مرز وحدت وجود نزدیک می­شود. بررسی و تعمیق این دستاورد با روش تحلیلی ـ مقایسه­ای از اهداف این نوشتار است. نتایج نشان می­دهد که هستی شناسی حکمت متعالیه برخلاف حکمت مشایی و اشراقی فارغ از رسوبات کثرت­زای ماهوی و مبتنی بر اصول مستحکم بوده و وحدت حقیقی هستی را بازنمایی می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The study of the ontological distinction between transcendent theosophy and Peripatetic philosophy and illumination Philosophy based on copulative existence and non-copulative existence

نویسندگان [English]

  • Abdol-Ali Shokr 1
  • Gholamreza Shameli 2
1 Shiraz University
2 Shiraz university - school of theology - Islamic philosophy Department
چکیده [English]

Providing a strong knowledge of the universe is one of the central goals of tree following Peripatetic philosophical schools: The Peripatetic, the Illumination and Sadra. The main question in this article is what is the difference between the ontology of Sadra's transcendent theosophy with the Peripatetic and Illumination school of thought. In response, it should be noted that the sparks of the Principality of existence in the peripatetic school, unlike transcendent wisdom, are not free from the sediments of principality of Quiddity. The ontological principles of this approach have been shaped by Ptolemy's theory. The school of Illumination is also influenced by the attitude of principality of Quiddity. Thus, the ontology of these two schools is based on slippery foundations. Transcendent wisdom offers a distinct explanation of the world and its levels based on obvious principles such as the originality of existence. The ontological foundations of transcendent wisdom are based on rational foundations and can even rationalize some mystical foundations such as the unity of existence and provide the grounds for the approximation of these two sects. Based on the principality of existence and the analysis of the principle of causality, Mulla Sadra returned the quiddity based  contingency to the contingency based on poverty in the sense of existential dependence and need and divided existence into copulative existence and non-copulative existence. An ontology based on this approach restricts existence to non-copulative existence and thus approaches the unity of existence. The results show that the ontology of transcendent theosophy, contrary to Peripatetic philosophy and Illumination wisdom, is free from essential sediments and based on strong principles, and represents the true unity of existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • transcendent theosophy Ontology
  • Peripatetic philosophy and Illumination wisdom
  • copulative and non-copulative existence
  • Mulla Sadra

مراجع

Shameli G, Kakaie G, Boniani G. [A Critical Investigation of Copulative and Non- Copulative Existence in transcendent philosophy with emphasizing on Javadi Amoli`s View]. journal of ontological reserches. 2019; 8(15): 115-136. Persian.
Mousavi Aazam M. [Semantics, Ontology and Origin of the Analytical Multiplicity in Transcendental Theosophy, Tehran, journal of ontological reserches]. 2016; 5(9): 105-125. Persian
Ashtiani J, Mulla Sadra’s Biography and Philosophical opinion, Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary; 1999. Persian.
-----------, tamhid-ol-ghavaed’s introduction, tehran, iranian philosophical society; 2017. Persian.
Ansari Sirazi Y, lessons of moulla Hadi Sabzevari’s Sharhe -Al-Manzoumeh, Qom: Boustan-e Ketab Publishing Center; 2012. Persian.
Javadi Amoli A, Tahrir-e- Tamhid-al-Ghavaed, Qom: Asra Publication Center; 2011. Persian.
--------------------, Rahiq- e Makhtoum (Pure Wine Sealed), Qom: Asra Publication Center; 2014. Persian.
Tabatabaei M, allame Tabatabaei’s criticize on allame Majlesi (annotation to Behar-al-anvar), correction by Mortaza Razavi, no publication; no date. Persian.
Kord firouzjaie Y, The wisdom of the peripatetic, Qom: Islamic philosophy publication; 2014. Persian.
Mesbah-e yazdi M, Teaching philosophy, Tehran: Islamic Propagation Centre; 1986. Persian.
Motahari M, Collection of works of Martyr teacher Motahhari, Qom: Sadra Publications; 1996. Persian.
Ibn Sina H, Alesharat va Altanbihat, Qom: Nashr-ol-balaghah;1996. Arabic.
--------------------, Alshifa (Elahiaat), modified by Ebrahim Madkour, Qom, Mara’shi Najafi publication; 1984. Arabic.
--------------------, Almabda’ val-Ma’ad, with the effort of Abdellah Nourani, Tehran, Islamic Researches institute; 1984. Arabic.
--------------------, Alnajaat, with the effort of Mohammad Taghi Daneshpejouh, Tehran, University of Tehran; 2000. Arabic.
Bahmanyar-ebne-Marzban, Altahsil, Tehran, Publication of university of Tehran; 1996. Arabic.
Sabzevari M, Sharh-al- Manzoomah, Tehran, Naab Publication; 1990. Arabic.
Sohravardi S, Majmoue mosannafate Seykh-e- Eshraagh, Volume1& 2, correction and introduction by Corban H and Nasr H and Habibi N, Tehran: cultural studies and researches institute; 1996. Arabic.
Shirazi M, Alhashia ala-al-Elaahiat al-Shifa, Qom: Bidar publication; no date. Arabic.
----------------------------, Hikmat al - Muta‘aliya fi-l-asfar al-‘Aqliyya al-Arba‘a, Beirut: Daar Ehyae Torath; 1981. Arabic.
-----------------, Al- Shavahed Al-Rububiyah, Thran: University Publishing Centre; 1981. Arabic.
----------------------------, Almabda’ val-Ma’ad, Tehran: Iranian philosophical society; 1975. Arabic.
----------------------------, Tafsir-al-Quran-al-karim, Qom: Bidar publication; 1987. Arabic.
----------------------------, Mafatih-al-Ghaib, Tehran: Iranian Islamic philosophical society, Cultural studies and researches institute; 1984. Arabic.
Tousi K, Ajvabat-al-Masael-al-Nasiriah, Tehran: Humanities Institute; 2004. Arabic.
Faraabi A, Araa- al-Ahl-al-Madinat-al-Fazelah va Mozadatehaa, introduction and description of DR Ali Boumolham, Beirut: Alhelal publication; 1995. Arabic.
----------, Fusus al-Hikam, Mohammad Hussein Al-e Yassin, Qom: Bidar Publications; 1985. Arabic.
Plotinus, Othologia, research by Badavi A, Qom: Bidar publication; 1993. Arabic.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار