امتناع تعریف حقیقی براساس مبانی وجودشناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

تعریف حقیقی از منظر جمهور فلاسفه، ارائة ذاتیات ماهوی شیء است. ارائة ذاتیات، متوقف بر شناخت فاعل شناسا نسبت به آن شیء است. لذا در هر شناختی لازم است که متعلَق شناخت و فاعل شناسا تبیین شوند. براساس مبانی نهایی ملاصدرا، متعلَق شناخت، یک وجود ظلی منبسط است که واجد سه مرتبة مادی، مثالی و عقلی می‌باشد به گونه­ای که مرتبة مادی و مثالی از اعراض و شئون مرتبة عقلی هستند. فاعل شناسا نیز به تناظر با عالم عینی، یک وجود بسیط و مجرد است که در عین بساطت، می­تواند با حرکت اشتدادی دارای سه مرتبة حس، خیال و عقل گردد. فاعل شناسا در هر مرتبه از ظهور که قرار دارد، متعلَق همان مرتبه از ظهور را درک می­کند. از سوی دیگر، ارائة تعریف حقیقی، متوقف بر شناخت ذاتیات شیء است و ذاتیات شیء همان مرتبة عقلی شیء است. لذا محال است که فاعل شناسا در مرتبة حس یا خیال باشد و بتواند ذاتیات شیء را ادراک کند. همچنین، تعریف حقیقی در علم حصولی و ماهیات مطرح است، در حالی­که علم حصولی در مرتبه عقل ممتنع است. بنابراین، بر اساس مبانی نهایی ملاصدرا، فاعل شناسا چه در مرتبه حس، خیال یا عقل باشد نمی­تواند تعریف حقیقی یک شیء را که همان مقومات ماهوی آن است، درک نماید. ادراک حقیقت شیء صرفاً براساس علم حضوری و به میزان مرتبة ادراکی فاعل شناسا که در تناظر با مرتبة وجودی اوست میسر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Impossibility of True Definition with Regard to Molla Sadra`s Ontological, Anthropological and Epistemological Principles

نویسندگان [English]

  • Reza Akbari
  • Ebrahim Rastian
Imam Sadeq University
چکیده [English]

As is understood in common philosophy, true definition is formed from essential concepts of things and it is due to mind`s knowledge of the thing. It is, therefore, necessary in each case of knowledge for the object and subject to be explained. On Sadra`s ultimate principles, object consists in an extended shadowy existence with three gradations including corporeal, imaginary and intellectual ones of which the last two have been regarded as accidentals and modes of the first. And such is the subject; it may upgrades with an substantial departure. The subject`s knowledge is appropriate to its grade in existence and knows the objects of that grade. And we know that true definition is due to our knowledge to essentials and essentials are the same as intellectual grade. It is, therefore, impossible for subject, when being in sensible and imaginary gradation, to attain essentials. Again, true definition is restricted to knowledge by correspondence, while such a kind of knowledge is impossible in the intellectual grade. Therefore, it is concluded that it is not possible for subject at any grade to attain true definition. Attaining the truth of things is in the field of knowledge by persistence with regard to the subject level of existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molla Sadra
  • ontological principles
  • true definition
  • impossibility of definition
  • subject
  • Knowledge

مراجع

v
[1] ابن­سینا، (1379)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح: محمدتقى دانش پژوه‏، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[2] ابن­سینا، (1405‌)‏، منطق المشرقیین، قم، انتشارات مکتبه آیۀ الله المرعشی.
[3] اکبری، رضا، (1390)، «تفاسیر ارائه شده از دیدگاه ابن­سینا در خصوص شناخت انسان از وحدت و کثرت»، حکمت سینوی، سال پانزدهم، شماره 2، شماره پیاپی 46، صص 25-43.
[4] جوادی آملی، عبدالله، (1386)، رحیق مختوم، تقریر و تصحیح: حمید پارسانیا، قم، انتشارات اسراء.
[5] ملاصدرا، (1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت‏، دار احیاء التراث‏‏.
[6] ملاصدرا، (بی­تا. الف)، تعلیقه بر حکمه الاشراق، بی­جا.
[7] ملاصدرا، (بی­تا. ب)، الحاشیة على الهیات الشفاء، قم، انتشارات بیدار.
[8] ملاصدرا، (1383)، شرح اصول الکافی، تحقیق و تصحیح: محمد خواجوی، تهران، انتشارات مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[9] ملاصدرا، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
[10] ملاصدرا، (1363)، المشاعر، تهران، انتشارات کتابخانه طهورى.
[11] ملاصدرا، (1422‌ق)‏، شرح الهدایة الاثیریة، بیروت‏، مؤسسة التاریخ العربى.‏
[12] ملاصدرا، (1363)‏، مفاتیح­الغیب، تهران‏، مؤسسه تحقیقات فرهنگى‏.
[13] ملاصدرا، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق: محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار.
[14] ملاصدرا، (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق: سید جلال الدین آشتیانى‏، مشهد، المرکز الجامعى للنشر‏.
[15] ملاصدرا، (1375)، «اتحاد العاقل و المعقول»، در مجموعه رسائل فلسفى، تحقیق و تصحیح: حامد ناجى اصفهانى، تهران، انتشارات حکمت.
[16] ملاصدرا، (1387)، «المسائل القدسیة»، در سه رسائل فلسفی، تصحیح و تعلیق: سید جلال­الدین آشتیانى، قم، دفتر تبلیغات قم.
[17] طباطبایی، محمدحسین، (1388)، نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیاضی، قم، انتشارات مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
[18] طباطبایی، محمدحسین، (1981م)‏، تعلیقه بر اسفار، بیروت‏، دار احیاء التراث.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار