تبیین دیدگاه هستی‌شناسانة ابن‌سینا پیرامون عشق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

2 دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

نوشتار حاضر با رویکردی فلسفی عرفانی به بررسی نگرگاه هستی­شناختی ابن سینا در مسألة عشق       می­پردازد. در این دیدگاه شیخ به نحو تشکیکی بالاترین و نفیس­ترین مرتبۀ عشق را مربوط به پروردگار همۀ عوالم هستی می­داند، که بیان ایشان عمدتاً در تفکر فلسفی ایشان ناظر به همین مرتبه است. اما آن­چه  نظر عرفانی ایشان را معطوف به خود داشته است و سبب هستی شمولی عشق در دیدگاه پورسینا گشته، علاوه بر عشق ذاتی حق به خویش، مراتب خلقت از بالاترین تا پست­ترین آن است؛ به این معنا که رتبۀ بعد مربوط به جواهر عقلی قدسی است که مبتهج به ذات حق و عاشق خیر مطلق­اند. سومین مرتبۀ تشکیکی عشق از آن نفوس ناطق فلکی و سپس نفوس کامل انسانی است. چهارمین و پنجمین مرتبه مربوط به نفوس ناطق متوسط و ناقص است و مراتب بعد مشتمل بر سایر موجودات عالم هستی یعنی نفوس حیوانی، نباتی و جمادات است که شیخ این عشق غریزی و نهفته در ذات مخلوقات را عشق آن­ها به کمال خود    می­داند و این­گونه با بیان سریان عشق در گسترۀ هستی به دیدگاه عرفا نزدیک می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Explanation of Avicenna`s Ontological View on Love

نویسندگان [English]

  • Einollah Khademi 1
  • Akram Baghkhani 2
1 Shahid Rajaee Teacher Training University
2 University of Religions and Denominations
چکیده [English]

The paper has brought Avicenna`s ontological view on love into consideration in a philosophic-mystical approach. As is understood, in a gradual system, Avicenna has known the highest degree of love to be of God; one may consider all his philosophical statements to be on this degree. Yet, on his mystical view, love has been Divinely established in all degrees of beings from the highest to the lowest, the highest is essentiality in God and other degrees were Divinely bestowed upon. The gradation of love can be regarded to be ordered as intellectual substance affected by the love of God and being lover for Absolute Good. Then, love of heavenly souls and, then, that of human perfect soul. In the fourth and fifth, middle and imperfect souls and in the others, other orders of created beings including animals, plants and the inanimates have been placed. This philosopher has known the love of creatures to be natural cause for growth and perfection. In this way, he has taken a position like that of mystics in the field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Love
  • Desire
  • Avicenna
  • Perfection
  • Perception

مراجع

[1] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (1384)، الاشارات و التنبیهات، شرح طوسی و محاکمات رازی، تحقیق: کریم فیضی، قم، مؤسسۀ مطبوعات دینی.
[2] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (1978 م)، الإنصاف، کویت، وکالة المطبوعات.
[3] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (1404ه.الف)، التعلیقات،  قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
[4] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (بی تا)، الرسائل (رسالة العشق)، قم، انتشارات بیدار.
[5] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (بی تا)، الرسائل (عیون الحکمة)، قم، انتشارات بیدار.
[6] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (1404ه.ب)، الشفا (الالهیات)، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
[7] ابن‌ سینا، حسین بن عبدالله، (1370)، القانون فی الطب، ترجمۀ عبدالرحمن شرفکندی، تهران، انتشارات سروش.
[8] ابن ‌سینا، حسین بن عبدالله، (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[9] ابن­سینا، حسین بن عبدالله، (1999 م)، النکت و الفوائد فی العلم الطبیعی، در: مجموعه الفلسفه الاسلامیة، زیر نظر: فوادسزکین، فرانکفورت(آلمان)، منشورات معهد تاریخ العلوم العربیة و الاسلامیة.
[10] ابن ‌سینا، حسین بن عبدالله، (1363)، مبدأ و معاد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[11] ابن­عربی، محی الدین، (1367)،الرسائل(رسالة الغوثیة)، تصحیح: نجیب مایل هروی، تهران، انتشارات مولی.
[12] ابن­عربی، محی الدین، (1364)، الفصوص الحکم، شرح تاج­الدین حسین بن حسن خوارزمی، تهران، انتشارات مولی.
[13] ابن­عربی، محی الدین، (1993 م)، کتاب المعرفه، تحقیق: سعید عبد الفتاح، بیروت، دارالمتنبی.
[14] ابن‌منظور، (1988 م)، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[15] ابن فارس، (بی تا)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم، دارالکتب العلمیة.
[16] تهانوی، محمدعلی، (1996 م)، کشاف اصطلاحات الفنون، لبنان، انتشارات ناشرون.
[17] خادمی، عین­الله، «جستاری دربارۀ چیستی لذت از منظر ابن سینا»، مجله فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران، شمارۀ 1، بهار و تابستان 1389.
[18] خلف تبریزی، محمدحسین، (1380)، برهان قاطع، تهران، انتشارات نیما.
[19] دیلمی، ابوالحسن، (1390)، عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، ترجمۀ قاسم انصاری، قزوین، انتشارات سایه گستر.
[20] سجادی، جعفر، (1361)، فرهنگ علوم عقلی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران.
[21] سهروردی، شهاب‌الدین، (1381)، حقیقة العشق، به کوشش: حسین مفید، تهران، انتشارات مولی.
[22] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1382)، شرح و تعلیقه بر شفا (الهیات)، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[23] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1360)، الشواهدالربوبیة، مقدمۀ جلال الدین آشتیانی، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد.
[24] شیرازی، محمدمعصوم، (1374)، طرائق الحقائق، تهران، انتشارات سنایی.
[25] قشیری، (1361)، رسالۀ قشیریه، تصحیح: بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[26] قونوی، صدرالدین، (1389)، اعجاز البیان فی تأویل أم القرآن، ترجمة محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.
[27] مجمع اللغة العربیۀ، (2004 م)، معجم الوسیط، مصدر، مکتبة الشروق الدولیۀ.
[28] کاشانی، عزالدین، (1386)، مصباح الهدایۀ و مفتاح الکفایۀ، تصحیح: جلال الدین همایی، تهران، انتشارات هما.
 
عین الله خادمی، اکرم باغخانی (شهریور 1393) تبیین دیدگاه هستی‌شناسانة ابن‌سینا پیرامون عشق سوم (پنجم), 69-84

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار