بازخوانی نظریۀ «نظام احسن» ملاصدرا در سایۀ تحلیل مبادی هستی‌شناسانۀ آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در نوشتار حاضر نخست مهم­ترین مبادی هستی­شناسانۀ روایت صدرایی نظام احسن تحلیل   می­گردد. ملاصدرا علاوه بر اتکا به اصالت وجود، تمایز وجود و ماهیت، تمایز امکان و وجوب با قول به وحدت تشکیکی وجود یا وحدت شخصی وجود و تشکیک در مظاهر آن (به عنوان دو مبنای متفاوت) و قاعدة امکان اشرف، تصویردقیقی از قانونمندی عالم (اعم از نظام علی-معلولی طولی یا نظام مظاهر)، وحدت حقیقی و نظام ذاتی عالم، اتصال مراتب یا مظاهر آن، به تصویر می­کشد. در ادامه به تفسیر روایت مزبور بر محور مقتضی آن، یعنی عنایت (مشتمل بر فاعلیت وجودی به اقتضای کمال مطلق، نظام علمی احسن و پیشین عین ذات، و رضای الهی به بهترین و خیرترین نظام) پرداخته می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reconsidering Molla Sadra`s Best System Based upon Its Ontological Principles

نویسندگان [English]

  • Sadeq Khoshkhoo 1
  • Mohamad Sa`idimehr 2
1 Islamic Azad University of Science and Research of Tehran
2 Tarbiat Modares university
چکیده [English]

In the paper, the most basic ontological principles of Sadra`s explanation of the best system has been given at first. In addition to relying on priority of existence, the distinction of existence and quiddity, the distinction of possibility and necessity, gradational unity of existence or individual unity of existence and gradation of its appearances (as two distinct bases), and the principle of the higher possible, has presented an exact description of systematic state of the universe (including both cause and effect, and apparent systems), true unity and essential system of the universe. Finally, on the basis of its logical ground, Divine Will, the mentioned manner of description ( has been analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molla Sadra
  • the Best System
  • Divine Special Will
  • Primacy of Existence
[1] ابن باجه، ابی­بکر، ( 1994م)، تعالیق ابن باجه على منطق الفارابى، مقدمه و تحقیق ماجد فخری، بیروت، دار المشرق.
[2] ابن باجه، ابی­بکر، (بی تا)، رسائل فلسفیه ابی بکر بن باجه، بیروت، دارالثقافه.
[3] ابن رشد، ( 1377)، تفسیر مابعدالطبیعه، تهران، انتشارات حکمت.
[4] ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1404 الف)، التعلیقات،تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت، مکتب الاعلام الاسلامی.
[5] ابن سینا، حسین بن عبدالله، ( 1404 ب)، الشفا (الالهیات)، تصحیح سعید زائد، قم، مکتبة آیت الله المرعشی.
[6] ابن سینا، حسین بن عبدالله،  (1400 ق)، رسائل ابن سینا، انتشارات بیدار، قم.
[7] ابن سینا، حسین بن عبدالله، (1378)، النجاة من الغرق فی بحرالضلالات ، تصحیح دانش­پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
[8] ابوالحسن العامری، (1375)، رسائل ابو الحسن عامرى، مقدمه و تصحیح سحبان خلیفات، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[9] ابوحیان التوحیدی، (1929 م)، المقابسات، تحقیق حسن السندوبی، مصر، المکتبة البحاریة.
[10] ارسطو، متافیزیک، ( 1366)، ترجمۀ خراسانی، تهران، انتشارات گفتار.
[11] ایزوتسو، توشی هیکو ، (1368)، بنیاد حکمت سبزواری ،ترجمۀ جلال الدین مجتبوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[12] بهمنیار بن المرزبان، ( 1375)، التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران.
[13] رازی، محمدبن عمر(فخرالدین)، (1411ه.ق)، المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات (2جلدی) ، قم، انتشارات بیدار.
[14] پلنتینجا، الوین و دیگران، ( 1374)، کلام فلسفی، انتخاب و ترجمۀ ابراهیم سلطانی و احمد نراقی ، تهران، مؤسسۀ فرهنگی صراط.
[15] رحیمیان، سعید، ( 1387)، آفرینش از منظر عرفان ،قم، مؤسسۀ بوستان کتاب.
[16] سبزواری، ملاهادی، (1360)، شرح منظومۀ حکمت، تصحیح مهدی محقق و توشی هیکو ایزوتسو، تهران، دانشگاه تهران و دانشگاه مک گیل.
[17] سهروردی، شهاب الدین، ( 1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 1و 4، تصحیح کربن و نصر، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[18] طباطبایی، محمد حسین، (بی تا)، نهایۀ الحکمۀ، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی.
[19] طوسی، خواجه نصیرالدین، (1375)، شرح الاشارات والتنبیهات مع المحاکمات، قم، نشر البلاغه.
[20] غزالی، ابی حامد محمد، (1961م)، تهافت الفلاسفه، تحقیق دکتر سلیمان دنیا، مصر، دارالمعارف.
[21] فارابی، ابونصر،( 1413)،  الاعمال الفلسفیة، مقدمه و تعلیق جعفر آل یاسین، بیروت، دارالمناهل.
[22] فارابی، ابونصر، و غازانی، (1381)، سیدإسماعیل، فصوص الحکمة و شرحه، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[23] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1362)، رسائل فلسفی، تعلیق و تصحیح و مقدمۀ سید جلال آشتیانی، چاپ 1و2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
[24] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1360 الف)،  اسرارالآیات، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
[25] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1360 ب)، الشواهدالربوبة فی مناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال آشتیانی، مشهد، مرکز نشر دانشگاهی.
[26] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1367)،  تفسیر صدرالمتألهین، تصحیح خواجوی و بیدار، قم، انتشارات بیدار.
[27] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة (ج1، 2، 3، 6، 7، 9)، بیروت، دار احیاء التراث العربیة.
[28] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1422 م)، شرح الهدایة الأثیریة، تصحیح محمدمصطفی فولادکار، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی .
[29] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1375)، شواهد الربوبیة در: مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تهران، انتشارات حکمت.
[30] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1354)، المبدأوالمعاد، تصحیح سید جلال آشتیانی، تهران انجمن حکمت و فلسفه.
[31] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1362 )، المشاعر، تصحیح هانری کربن، تهران، انتشارات طهوری.
[32] شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)، (1363)،مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[33] مصباح یزدی، محمدتقی، ( 1388)، آموزش فلسفه (ج 1)، تهران، شرکت چاپ و نشر بین­الملل.
[34] میرمحمدالداماد، (1367)،القبسات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.