وجود نفس و سیر و غایت استکمال آن با تأکید بر آثار رمزی سهروردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نفس در نگاه سهروردی نوری از انوار اسفهبدیه است که در شرق هستی ریشه داشته، لیکن به بدن مادی تعلق گرفته و به تدبیر و تصرف در او مشغول شده است، از عالم قدسی به ظلمت‌کدۀ ناسوت هبوط کرده و در آن اسیر گشته است. پس از معرفت خویشتن، جایگاه حقیقی خویش را می‌یابد و در پی رسیدن به آن به جستجو می‌پردازد. راه بازگشت به سرای حقیقی، موانع پیش­ رو و مراحلی را که نفس می‌بایست طی نماید با راهنمایی پیرِ راه، موضوع غالب رساله‌های رمزی شیخ اشراق است که به زبان رمزی نگاشته شده است. وی کسب معرفت نسبت به خویشتن خویش، قوای نفسانی و جهان ظلمت را به عنوان مقدمة حرکت لازم و ضروری شمرده و راه رهایی از بند قوا و بندهای جسمانی را کسب معرفت کسبی و بحثی همراه با ترک تعلقات دنیوی می‌داند. در سیر استکمالی، نفس قابلیت آن را داراست که نه تنها از خود و مقام حقیقی خویش فراتر رفته، بلکه خود عقلی از عقول مفارق شود که صفیر او خفتگان را بیدار کرده و نفوس و ماده از او منفعل گردند. نظریة نفس در سهروردی با رویکرد هستی­شناسانۀ نوری او در پیوند است. بدون فهم دقیق آرای نظام نوری او نمی­توان به­درستی مسألة نفس و سیر کمالی آن و نیز چگونگی کسب معرفت را دریافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Human Soul and Its Process of Growth with an Emphasis on Sohrawardi`s Symbolic Works

نویسندگان [English]

  • Qasem Poorhassan
  • Maliheh Aqaei
Allameh Tabataba`i University
چکیده [English]

For Sohrawardi, soul has been known to be a light among isfahbudiyih lights being originally from the heavenly beings having put in creative relation to body to administer it. It, therefore, has fallen from immaterial world and become captive in material world. Having become aware of itself, the soul finds its original place and tries to attain it. Soul`s turning way to its original place, the obstacles and stages in the way  led by the measured leader have been taken as the subjects of Sohrawardi`s symbolic writings. As is understood, he has regarded one`s knowledge of oneself, mental powers and the dark world as the requisite ground for the departure and acquiring knowledge and leaving earthly desires as the way of freedom and salvation. For him, in the way of mental growth, soul is of such an ability that can go beyond itself and become an intellect among intellects making those slept aware and affecting souls and material world. Sohrawardi`s psychology is interconnected with his ontological system of light. Not understanding his system of light, one never may understand the soul and its process of growth and acquiring knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Symbol
  • Reasonable Soul
  • System of Light
  • Ontological Field
  • Measured Old Man
  • Perfection
  • Sheykh Ishraq

مراجع

[1] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، ( 1404ق)، الشفاء، الطبیعیات، ج ۱، قم، مکتبۀ آیه الله مرعشی.
[2] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله،  ( 1363)، المبدأ و المعاد، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
[3] پورنامداریان، تقی، (1368)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[4] پورنامداریان، تقی، (1390)، عقل سرخ، تهران، سخن.
[5] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1385)، المشارع و المطارحات، ترجمۀ صدر الدین طاهری، تهران، نشر مجلس شورای اسلامی.
[6] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1363)، سه رساله از شیخ اشراق، انتشارات اسلامی لاهور.
[7] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1377)، قصه­های شیخ اشراق، جعفر مدرس صادقی ، تهران، نشر مرکز.
[8] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1375 الف)، مجموعه مصنفات، ج 1 و 2 ، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[9] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1375 ب)، مجموعه مصنفات، ج3، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[10] سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1357)، شرح حکمه الاشراق، جعفر سجادی، تهران، دانشگاه تهران.
[11] شهرزوری، شمس الدین محمد، (1380)، شرح حکمه الاشراق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[12] غزالی، ابوحامد محمد، (1338)، اعترافات (ترجمۀ المنقذ من الضلال)، ترجمۀ: زین الدین کیائی نژاد، بی جا.
[13] قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، (1383)، شرح حکمه الاشراق، عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[14] کربن، هانری، (1382)، روابط حکمت اشراق و ایران باستان، ترجمۀ ع. روح بخشان، تهران، اساطیر.
[15] کربن، هانری، (1371)، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، داریوش شایگان، ترجمۀ باقر پرهام، آگاه.
[16] کربن، هانری، (1378)، مدینه­های تمثیلی، ترجمه سعید امیر ارجمند، مجلۀ تحقیقات اسلامی، شمارۀ 1و2.
[17] معین، محمد، (1384)، فرهنگ معین، ج2، تهران، امیرکبیر.
[18] یزدان پناه، یدالله، (1389)، حکمت اشراق، تهران، سمت.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار