علامه طباطبایی و اصول هستی‌شناختی برگرفته از لفظ «حق» در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه تطبیقی، عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشجوی دکتری، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

موضوعات مرتبط با حق و کاربردهای این لفظ در قرآن کریم از چنان گستره و ظرفیتی برخوردار است که می‌تواند مبانی و چهارچوب یک نظام فلسفی را پایه‌ریزی کند. در این راستا و با این جهت‌گیری، پس از اشاره به معنای لغوی «حق» و مؤلفه‌های آن (ثبوت، وجوب، و بقا) و همچنین معانی اصطلاحی «حق» در قرآن (حق تکوینی، به‌معنای حقیقت عینی و واقعیت خارجی؛ حق معرفتی، به‌معنای شناخت و یا سخنِ حقیقی، صادق و مطابق با واقع؛ حق ارزشی: به‌معنای عمل شایسته و نیکو)، در این مقاله با مرور کاربردهای لفظ حق، هفت اصل از اصول هستی‌شناختی در قرآن کریم را براساس آراء علامة طباطبایی در تفسیر المیزان تقریر کرده‌ایم، اصولی مانند اینکه خداوند، مصداق اتم حقّ است؛ ماسوا و دیگر حقایق، همه از حقّ تعالی و تحت تدبیر اوست؛ و حقّ تعالی، ماسوا و دیگر حقایق را بحق آفریده است. در خلال این مباحث همچنین به این اشکال مقدر پاسخ داده شده است که آیا می‌توان یک واقعیت زبان‌شناختی مربوط به یک زبان را مبنایی برای استنتاج واقعیت‌های هستی‌شناختی قرار داد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tababaei and Ontological Principles derived from the Word of Haqq, in Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar khandan 1
  • Mahdi Ghazavizadeh 2
1 Associate professor of Imam Sadiq university, Tehran Iran, corresponding author
2 Researcher in Roshd center of Imam Sadiq University
چکیده [English]

The issues related to the word of "Haqq" and its usages in the Holy Qur'an have such an extent and capacity that can establish the foundations and framework of a philosophical system. In this regard, with this orientation, after referring to the literal meaning of "Haqq" and its components (fixation, necessity, and survival) as well as the terminological meanings of "Haqq" in the Quran (ontological, epistemological and moral truths), this article, by reviewing the uses of the term "Haqq", has presented seven ontological principles in the Holy Qur'an, according to Allameh Tabatabaei in Al-Mizan. There are principles such as: God, is the perfect sample of "Haqq"; other Creatures are from God, under His control, shall return to Him. During these discussions, we have also tried to answer this question that if it is possible to conclude ontological facts from a linguistic reality based on one or another language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • haqq
  • Quran
  • Tababaei
  • existence
  • language

مراجع

Holy Quran
Ibn Babevayh, (1979) ,Al-Tawhid, Qom: Hashem Hosseini Tehrani. [In Arabic]
Ibn Babevayh, (no date), Elal Al-sharaye`, Qom: Maktabah Al-Davari. [In Arabic]
Ibn Majeh, (1995), Sonan, Cairo: Mohammad FO`ad abd Al-Baqi. [In Arabic]
Ibn Manzoor, Mohammad Ibn Mokrem, (1414), Lisan Al-Arab, Beirut: Dar Sader. [In Arabic]
Al-Bokhari, Mohammad Ibn Esma`il, (1401), Sahih, Istanbul: Mohammad Zehni Afandi. [In Arabic]
Ali Hosseinkhani, (2015), Common Sense, Baqer Al-Oloom Institute. [In Persian]
http://pajoohe.ir/Common-Sense__a-41409.aspx
Sayyed Akbar Hoeeini Ghal`eh Bahman, (2005), Vaghe` Garaee Akhlaghi, Qom: Imam Komeimi Institute. [In Persian]
Foroogh Rahimpoor, (2007), Tahlili az Sakhtare Haqq va Batel Dar Qur`an, Pajhoohesh Dini, N 13. [In Persian]
Mohammad Mortaza al-zobeydi, (2007), Taj Al-Aroos, Beirut: Dar Al-Hedayeh. [In Arabic]
Farhad Sasani & Parviz Azadi, (2013), Tahlile Mo`allefehaye Ma`naiee Haqq dar Ghor`an Karim, Jostarhaye Zabani, N 9. [In Persian]
John R. Searle, (2009), Speech Acts: an essay in the philosophy of language. Translated by Mohammad Ali Abdollahi, Qom: Oloom va Farhang Eslami Institute. [In Persian]
Sayyed Mohammad Hossein Tabatabaei, (1417), Al-Mizan fi Tfsir Al-Ghor`an, Beirut: Mo`assasa Al-A`lami Lelmatboo`at. [In Arabic]
Sheykh Mohammad ibn Hasan Toosi, (1411), Mesbah Alk-Motehajjed, Beirut: Mo`assasa Fiqh Al-Shi`a. [In Arabic]
Sayyed heydar Alavinejhad, (1999), Bayad va Hast dar Negahe Ghor`an, Pjhooheshhaye Qor`ani, N 13-14. [In Persian]
Mohammad inb Yaqoob al-Koleyni, (1987), Al-Kafi, Tehran: Dar Al-Kotob Al-Eslamiyyah. [In Arabic]
Moballeq, Seyyedeh Zahra (2010), Al-Haqq, Daneshnameh Jahane Eslam, V 13, Tehran: Bonyad Da`eratol Ma`aref Eslami. [In Persian]
Mortaza Motahhari, (2015), Majmoo`eh Asar, V 2, 3, 4, 5, Tehran: Sadra. [In Persian]
Sheykh Mofid, (1413), Al-Ikhtesas, Qom: kongereh Sheykh Mofid. [In Arabic]
Mostafa Malekian, (no date) Dah Molahezeh Ravesh Shenakhti Piramoone Falsafe Eslami, Bashgah Andisheh. [In Persian]
http://www.bashgah.net/fa/content/show/19940 
Mostafa Malekian, (2008), Shabe Naghde Ibn Arabi, Khabar Gozari Mehr. [In Persian]
http://www.mehrnews.com/news/494655/
Ludwig Josef Johann Wittgenstein, (2002), Philosophische Untersuchungen, Translated by Fereydoon Fatemi, Tehran: Nashr Markaz. [In Persian]
Hume, David (1896), a Treatise of Human Nature, Oxford: Clarendon Press.
https://people.rit.edu/wlrgsh/HumeTreatise.pdf.
پژوهش های هستی شناختی
دوره 7، شماره 14
اسفند 1397
صفحه 105-124

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار