امکان تکثّر ادلّة اثبات وجود خدا در خداشناسی (بر اساس تبیین قاعدة برهان واحد بر مطلوب واحد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

جستار پیش­رو، با طرح چالشی بر تکثّر براهین و ادلة اثبات خدا، رهیافت­هایی برای امکان تکثّر و فراوانی براهین و ادلّه پیش می­نهد. در این مقال، بر اساس آموزه­های فلسفی و منطقی سنت اسلامی، قاعده­ای طراحی می­گردد که بر اساس آن، بر مطلوب واحد، برهانی بیش نمی­توان داشت. بنابراین، فراوانی براهین اثبات خدا، که در گزارشات فیلسوفان آمده است، با این قاعده، به چالش کشیده می­شود. راه­کارهای برون­شد از این دشواره، در قالب سه رهیافت: رهیافت فلسفی؛ مبنی بر تکثّر براهین لمّی تحلیلی، و نیز تکثّر براهین انّی تحلیلی در اثبات وجود خدا، رهیافت منطقی؛ مبنی بر تکثّر در صورت برهان­ها و استدلال­ها، و رهیافت مبتنی بر تکثّر در مقام تقریر ارائه می­شود.   
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possibility of Plurality in Proving God's Existence in Theology(On the Basis ofExplaining the Rule of One Proof for One Claim)

نویسندگان [English]

  • Hashem Qorbani
  • ahad faramarz Qaramaleki
. Doctoral student of Tehran University
چکیده [English]

This assay by posing a challenge in plurality of arguments for the existence of God, introduces several approaches to show that having plurality in these arguments, is possible. In this paper -on the ground of Islamic philosophy and logic tradition- we exposure a rule which says to attain one conclusion, we have just one proof and we can't have more than one argument. Thus,finding plurality in proving God's existence among philosophers; conflicts with that fundamental rule.This paper offers three approaches about this issue: 1) philosophical approach; which relates to plurality in analytic causal-relative and accidental-relative proofs for the existence of God, 2) logical approach; which is related to plurality in formal aspect of those arguments, 3) the approach which is related to plurality of statements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • proofs
  • possibility of plurality
  • rule
  • analytic causal-related

مراجع

  1. آشتیانی، میرزامهدی، (1367)، تعلیقه بر شرح منظومة حکمت سبزواری، به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقّق، تهران انتشارات دانشگاه تهران.
  2. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1389)، قواعد کلّی فلسفی در فلسفة اسلامی، ج1،تهران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  3. ابن سهلان ساوی، عمر، (1383)، البصائر النصیریة، تحقیق حسن مراغی، تهران انتشارات شمس تبریزی.
  4. ابن سینا، (1404)، شفا، منطق، کتاب برهان، قم مکتبة آیه اله مرعشی.
  5. پارسانیا، حمید، (1390)، برهان صدیقین؛ مبانی و تطوّرات، تهران پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 
  6. جوادی آملی، عبداللّه، (1385)، توحید در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج2)، قم مرکز نشر اسراء.
  7. جوادی آملی، عبداللّه، (1368)، شرح حکمت متعالیه، بخش یکم از جلد ششم، تهران انتشارات الزهراء.
  8. جوادی آملی، عبداللّه، (1386)، رحیق مختوم، جلد 7، چاپ سوم، قم مرکز نشر اسراء.
  9. حلّی، حسن بن یوسف، (1427)، کشف المراد، تصحیح حسن زادة آملی، قم موسسة نشر اسلامی، چاپ یازدهم.

10. رازی، فخرالدین، (1411)، المباحث المشرقیة ج2، قم انتشارات بیدار، چاپ دوّم.

11.سبزواری، (1379)، شرح منظومه، ج1، تحقیق حسن زادة آملی، تهران نشر ناب، چاپ اول.

12.شمس، حسین، و محسن جوادی، (1388)، «برهان وجوب و امکان ابن سینا»، مجلة فلسفة دین، شمارة 4.

13.شیرازی، صدرالدین، (ملاصدرا)، (1981)، اسفار اربعه، ج3 و 5 و 6،چاپ سوم بیروت دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، بیروت.

14. شیرازی، صدرالدین، (ملاصدرا)، المشاعر، رک: شمارة 22.

15. شیرازی، قطب الدین، (1369)، درة التاج، سید محمد مشکوه، چاپ سوم، تهران انتشارات حکمت.

  1. 16.  طباطبائی، محمد حسین، (1386)، نهایة الحکمةبه همراه تعلیقات غلامرضا فیاضی، قم موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

17. طوسی، نصیرالدین، (1361)، اساس الاقتباس، تحصیح مدرس رضوی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران.

18. طوسی، نصیرالدین(1383)، شرح اشارات و تنبیهات، ج3، قم، نشر البلاغة.

19. عشاقی اصفهانی، حسین، (1387)، برهان­های صدیقین: دویست و شانزده برهان به شیوة صدیقین بر هستی خداوند، قم عشاقی.

20. فیاضی، غلامرضا، (1386)، ر.ک: شمارة 13.

21.فیاضی، غلامرضا، (1387)، چیستی و هستی در مکتب صدرایی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.

22. قربانی، هاشم، (1391)، «تبیین کثرت راه­های خداشناسی عقلی در سنت اسلامی: از تحویل گروی تا جامع نگری» ، مجلة پژوهش­های کلامی ـ فلسفی قم، شمارة چهارم، سال سیزدهم.

23. لاهیجی، فیاض، (بی­تا)، شوارق الهام، اصفهان انتشارات مهدوی.

24. لاهیجی، محمّد جعفر، (1376)، شرح رسالة المشاعر، به تصحیح سیّد جلال‌الدین آشتیانی، تهران انتشارات امیر کبیر.

25.مصباح یزدی، محمد تقی، (1386)، شرح برهان شفا، (مشکات)، چاپ دهم موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.

26. مقداد سیوری، فاضل، (1422)، اللوامع الإهیّة، شهید قاضی طباطبائی چاپ دهم، قم دفتر تبلیغات اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار